Bir süpernova güneşimizin kütlesinin en az 5 katı olan bir yıldızın fantastik bir patlamayla sönmesiyle olur.
Devasa yıldızlar çekirdeklerinde veya merkezlerinde çok büyük nükleer yakıt yakar. Yıldızın yerçekimi, yıldızı mümkün olan en küçük, en sıkı topa sıkıştırmaya çalışır. Ancak yıldızın çekirdeğinde
yanan nükleer yakıt, açığa çıkan enerjiden dolayı güçlü bir dış basınç yaratır. Bu dışa doğru itme, yerçekiminin içe doğru sıkıştırmasına direnir. Eğer büyük bir yıldızın yakıtı biterse yıldız soğur, merkez basıncı azalır ve aniden içe doğru çöker.
15 saniyede Dünya kütlesinin bir milyon katı büyüklüğünde bir şeyin çöktüğünü hayal edin! Çöküş o kadar hızlı gerçekleşir ki, yıldızın dış katmanının patlamasına neden olan muazzam şok dalgaları yaratır!
Keşif, yıldızların patlamadan önce nasıl gelişebileceğine dair olağandışı senaryolara işaret ediyor.
Yeni yapılan bir araştırmaya göre, ateşli bir süpernova patlaması öncesi bir yıldızın nadir karşılaşılan bir görüntüsü hiç de gökbilimcilerin beklediği gibi çıkmadı.
Hubble Uzay Teleskobu’ndan alınan görüntüler, nispeten serin, şişkin bir yıldızın yaşamını hidrojen içermeyen bir süpernovada sonlandırdığını ortaya koyuyor. Şimdiye kadar, hidrojen içermeyen süpernovaların yalnızca aşırı sıcak, yoğun yıldızlardan kaynaklandığı düşünülüyordu.
Çalışmaya dahil olmayan, Güney Kore’deki Seul Ulusal Üniversitesi’nde astrofizikçi olan Sung-Chul Yoon, keşfin “Yıldız evrimi için çok önemli bir test vakası” olduğunu söylüyor. Yoon, teorisyenlerin, büyük kütleli yıldızların patlamadan hemen önce nasıl davrandıkları hakkında bazı fikirleri olduğunu, ancak bu tür büyük yıldızların bilinen evrende çok az olduğunu ve birçoğunun süpernovaya gitmeye neredeyse hiç hazır olmadığını söylüyor.
Evanston, Illinois’deki Northwestern Üniversitesi’nden bir gökbilimci olan Charlie Kilpatrick, bu yıldızları bulmanın zor olduğunu açıklıyor. Bir teleskop süpernovaya giden yıllar boyunca gökyüzünün tam da o bölgesine bakmış olmalı ve patlama, çok daha sönük kaynak yıldızından gelen ışığın bir teleskopa ulaşmasına yetecek kadar yakın olmuş olmalı.
Her iki koşul da karşılaşılması zor koşullar olmasına rağmen Kilpatrick avından vazgeçmez. Bilim insanları, Aralık 2019’da, yaklaşık 46 milyon ışık yılı uzaklıktaki NGC 4666 adlı bir galakside bir süpernova keşfettikten sonra, o ve meslektaşları, patlamanın arkasındaki SN 2019yvr olarak adlandırılan yıldızı bulmak için gökyüzünün aynı bölgesi için eski Hubble gözlemlerini kontrol ettiler.
Ekip, görüntüleri inceledikten ve yer tabanlı teleskoplardan elde edilen gözlemlerle çapraz kontrol yaptıktan sonra madenini buldu: Patlamadan yaklaşık 2.6 yıl önce gözlemlenen süpernova ile aynı noktada bir yıldız!
Yıldız yaklaşık 6.500 santigrat derece ve güneşten yaklaşık 320 kat daha geniş sarı bir yıldız gibi görünüyordu.
Kilpatrick, “Bütün bunlar beni biraz şaşırttı.” diyor. Süpernova SN 2019yvr hidrojenden yoksundu, bu nedenle kaynak yıldızının da hidrojen eksikliği olması bekleniyordu. Ancak Kilpatrick, “Bir yıldızın bir hidrojen örtüsü yoksa, yıldızın daha derinlerinde daha sıcak katmanları görmeyi beklersiniz” diyor. Yani, yıldız aşırı derecede sıcak, mavi ve yoğun görünmeliydi – belki 10.000 ila 50.000 ° C ve güneşten 50 kat daha geniş değil. Öte yandan, SN 2019yvr’nin serin, büyük, sarı atası çok fazla hidrojenle doldurulmuş gibi görünüyordu. Araştırmacılar, sonuçları 5 Mayıs’ta Royal Astronomical Society’nin Aylık Bildirimlerinde bildirdiler.
Kilpatrick, bu tür bir yıldızın SN 2019yvr gibi bir süpernova üretebilmesi için hidrojeninin çoğunu patlamadan önce tüketmiş olması gerektiğini söylüyor. Ama nasıl?
O ve meslektaşları birkaç senaryo geliştirdiler. Yıldız, muhtemelen yıldızın çekirdeğindeki bazı kararsızlıklardan veya yakındaki başka bir yıldızın müdahalesinden kaynaklanan şiddetli patlamalar yoluyla hidrojeninin çoğunu uzaya fırlatmış olabilir. Veya belki de yıldızın hidrojeni, etrafındaki yörüngede bulunan başka bir yıldız tarafından çıkarılmış olabilir.
Yeni Zelanda’daki Auckland Üniversitesi’nde astrofizikçi olan Jan Eldridge, bu olasılıkları azaltmak için Hubble teleskobunu gökyüzünün o bölgesine geri döndürmeyi öneriyor.
Çalışmaya dahil olmayan Eldridge, gökbilimcilerin öncelikle SN 2019yvr’den 2,6 yıl önce görülen yıldızın gerçekten şimdi gittiğinden emin olmaları gerektiğini söylüyor. Araştırmacılar ayrıca bir zamanlar SN 2019yvr’nin atasının yörüngesinde dönen bir yıldızın hala kalıp kalmadığını kontrol edebilirler.
Eldridge, “Bir gizem ve bazı çözümler buldular.” diyor. Böyle beklenmedik bir yıldızın bu süpernovayı nasıl çıkardığını anlamaya çalışırken, “eğlenceli olacak” ifadesini de kullanıyor.
