Sami Yetik 1878’de İstanbul’da doğdu. Resim eğitimini Kuleli Askeri Lisesi’nde Osman Nuri Paşa, Mekteb-i Harbiye’de Hoca Ali Rıza ve Sanayi-i Nefise Mektebin’de Salvatore Valeri, Zarzecki gibi önemli ressamlardan aldı. Sami Yetik’in resimlerinde en sevdiği konu Kurtuluş Savaşı’dır. Millî Mücadele günlerini anlatan ve ressamın cephede bizzat bulunarak oluşturduğu ön çizimlerden resmettiği Millî Mücadele tablosu 1917 yılında yapılmıştır. Asker ve efelerin bir arada savaşını anlatan yağlıboya çalışmasıdır.
İlk öğrenimini Şehzadebaşı Taş Mektep’te tamamladı. Çiçek Pazarı Rüştiyesi’nden sonra Mülkiye İdadi’sinden, Kuleli Askerî Lisesi’ne geçti. Resme olan ilgisi Kuleli Askerî Lisesi’ne gelene kadar beğeni düzeyinde iken Kuleli Askerî Lisesi’nde, arkadaşı Mehmet Ali Laga’nın tutku derecesinde resimler yapması üzerine o da resim yapmaya başladı. O dönemde okulda hoca olan Osman Nuri Paşa’nın teşviki ile motivasyonunu arttırdı. Kuleli’den sonra 1896 yılında girdiği Harbiye Mektebi’nde Hoca Ali Rıza’nın öğrencisi oldu.
1898’deki Harbiye mezuniyetinden sonraki dönemde Hoca Ali Rıza’nın yakın ilgisini gördü. Hoca Ali Rıza’yla Harbiye’de karşılaşması sanatına yön verecek olan önemli bir gelişme olmuştur. Hoca ile aralarındaki dostluk uzun yıllar devam edecek ve sanatçı onun ışıklı resimlerinden oldukça etkilenecektir.
Girdiği sınav sonunda resim öğretmeni olarak atandığı Eyüp Baytar Askerî Rüştiyesi’ndeki görevinden sonra 1900 yılında resim öğrenimi görmek üzere Sanayi-i Nefise Mektebi’ne girdi. 1906 yılında mezun oldu. Harbiye ve Kuleli’de bir dönem resim öğretmenliği yaptı. Koca Mustafa Paşa Askerî Rüştiye’sinde resim öğretmenliği yaparken Harbiye Nazırı Mahmud Şevket Paşa’nın izni ile Paris’e gitti.
Empresyonizmin ilk temsilcisi Hüseyin Zekai Paşa olarak kabul edilse de Sami Yetik de bu ekolün o dönemki en önemli temsilcisidir. Balkan Savaşı’na katıldı, hatta Bulgarlara esir düştü. Orada çizdiği eskizlerin etkisiyle savaş ve kahramanlık konuları, resimlerinde coşkun bir ruh ve gerçekçi bir ifade ile kendini gösterdi.
Türk empresyonist ressamımız Yetik, 1910 yılında gittiği Paris’te Académie Julian’da Jean Paul Laurens’in öğrencisi olmuştur. 1912 yılında yurda döndükten sonra çeşitli okullarda resim öğretmenliği yapmıştır. 1917 yılında açılan Şişli Atölyesi’nde 1914 Kuşağı ressamlarıyla birlikte savaş temalı resimler yapmıştır. 1940 yılında Ressamlarımız isimli bir kitabı yayınlanmıştır.
Yurda döndükten sonra Kuleli Askerî Lisesi’ne resim öğretmeni olarak atandı. Askerî okullarda resim öğretmenliği sırasında öğrencileri ile çok iyi ilişkiler kurarak başarılı ressamların yetişmesine neden oldu. O sadece bir ressam değil aynı zamanda Osmanlı ordusunun bir subayı olması nedeniyle Balkan Savaşı’nda Edirne cephesinde görevlendirildi. Bu görevi sırasında İdadi yıllarından arkadaşı Mehmet Ali Laga’da onunla beraberdi. Bulgarlara tutsak düştü. Birinci Dünya Savaşı sırasında Boğaz müstahkem mevkiinde görev yaptığı sırada yakından izlediği savaş sahnelerini resimlerine konu yaptı.
Edirne’nin düşmesi sonucu sanatçı Bulgarlara esir düştü. Sofya’da esaret altında kaldı. Balkan Savaşı sırasında Edirne’de yaşayan asker ressam Hasan Rıza ile son gecede birlikte oldu. Bulgarlar tarafından haince öldürülerek şehit edilen Hasan Rıza’nın dağılarak yağmalanan atölyesine sahip çıktı ve şehit ressama ait resimlerin bir kısmının Viyana müzelerinde yer almasını sağladı.
Türk resim sanatında 1914 yılından itibaren büyük bir uyanış başladı. Bu sanat hareketinde 1914 kuşağı ya da Çallı Kuşağı olarak Sanat Tarihimize geçen sanatçı grubunun başını kendisi ve Ali Sami Boyar, Hikmet Onat, Namık İsmai, Hüseyin Avni Lifi, Ali Cemal, Nazmi Ziya Güran, Feyhaman Duran, Şeref Akdik gibi arkadaşları çekti. Şişli’de kurdukları bir atölyede daha çok büyük boy savaş resimleri yaparak Viyana ve Berlin’de Osmanlı Muharebe Resimleri sergisi planlandı. Kısa sürede hazırlanan eserler Viyana’ya götürüldü. 1918 yılında Viyana Üniversitesi salonlarında sergi açıldı. Türk ve yabancı protokolün açılışa katıldığı sergi Türkiye sanat çevrelerinde duyuruldu. Dönemin gazete ve magazin dergilerinde yer aldı.
SAMİ YETİK’İN YAZARLIĞI
Sanatçı 1933 yılına kadar hem resim öğretmeni hem de subay olarak Türk ordusuna hizmet vermiş ve Binbaşılık rütbesinden emekli olmuştur. Ancak yaşamının sonuna kadar gerek sanatını gerekse yazarlığını devam ettirmiştir. İki cilt olarak hazırlamış olduğu Ressamlarımız adlı kitabın birinci cildi 1940 yılında yayımlanmıştır. Bu arada Türk Ressamlar Cemiyeti Dergisi’nde de birçok makale yayınlanmıştır. Bu kitap ve yazılarında elliye yakın askerî ressamların yaşam öyküleri ve sanatçı kişilikleri üstüne bilgi verdi.
1914 Çallı Kuşağı sanatçıları, çağdaş Cumhuriyet Dönemi Resmi ve Resim Toplulukları içinde Şişli Atölyesi olarak bilinen ve Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın isteği ile Viyana ve Berlin Sergileri için konusu savaş ve kahramanlık olan resimler yaptırmak amacıyla Şişli’de açılan atölyede de çalıştılar. Cumhuriyet döneminde de etkinlikleri süren bu sanatçılarımızın toplumsal konulu eserleri yanında Atatürk ve devrimlere bağlılığı konu alan resimler de yaptılar. Aralarında eğitimci yönleri bulunanlar ise Cumhuriyet Dönemi Resmi ve Resim Topluluklarının yetişmesinde önemli rol oynadılar. Sami Yetik de bu ressamlarımız arasındaydı.
