Cold Spring Harbor Laboratuvarı (CSHL) ve Stanford Üniversitesi’ndeki bilim insanları, beynimizdeki stresliyken uykusuz geçen gecelerden sorumlu devreyi belirlediler ve bu devrenin, sizi yatakta bir o yana bir bu yana döndürmekten daha fazlasını yaptığı ortaya çıktı. Farelerde yapılan çalışmalar, uykusuzluğu tetikleyen aynı nöronal bağlantıları, vücudumuzu bir dizi tehdide karşı savunmasız bırakan bağışıklık sistemindeki stresin neden olduğu değişikliklere bağlıyor. Gelin hep beraber stres ve uykusuzluk arkasındaki nedeni öğrenelim.
CSHL’de Yardımcı Doçent olan Jeremy Borniger, Science Advances dergisinde 9 Eylül 2020’de yayınlanan çalışmanın iki benzer sorunu birbirine bağladığını ve açıkladığını söylüyor. “Bu tür stres kaynaklı uykusuzluk, ertesi gün teslim etmesi gereken bir görevi olan veya aklında başka bir şeyle uyumaya çalışan herkes tarafından iyi bilinmektedir” diyor. “Ve klinik dünyasında, kronik stresli hastaların genelde çeşitli farklı tedavi ve hastalıkla daha da kötüye gittiği uzun zamandır biliniyor.”
Vücudun strese karşı birçok tepki vermesi gibi; bu etkilerin, stres hormonu olan kortizol tarafından yönlendirildiği düşünülmektedir. Borniger’in CSHL’ye katılmadan önce doktora sonrası bursunu tamamladığı Luis de Lecea’nın Stanford laboratuvarında çalışan araştırma ekibi, beyindeki kortizol salınımını tetikleyen strese duyarlı nöronlar ile uykusuzluğu teşvik eden yakın mesafeli nöronlar arasında doğrudan bir bağlantı buldu.
Farelerde, hormon salgılayan beyin hücrelerinden gelen sinyallerin uykusuzluğa neden olan nöronlar üzerinde güçlü bir etkiye sahip olduğunu buldular. Bu bağlantıya müdahale etmek, farelerin stresli bir duruma maruz kaldıktan sonra bile huzur içinde uyumasını sağlarken strese duyarlı hücrelerin yapay simülasyonu, uyuyan hayvanları anında uyandırdı. Borniger, “Devrenin çok zayıf uyarılması bile uykusuzluğa yol açabileceği için oldukça hassas bir bağlantı gibi görünüyor.” diyor.
Aynı bağlantının bağışıklık sistemi üzerinde de güçlü bir etkiye sahip olduğunu keşfettiler. Stres, kandaki belirli bağışıklık hücrelerinin zenginliğini önemli ölçüde bozar ve içlerine sinyaller yollar. Ekip, stresi uykusuzluğa bağlayan aynı nöronları uyararak bu değişiklikleri yeniden yaratmayı başardı.
Borniger; bu bağlantıyı anlamanın, stresin sadece sağlıklı bireylerde değil aynı zamanda hastalıkta ortaya çıkan sonuçlarını da daha derinlemesine anlamanın yolu olduğunu söylüyor:
“Sadece bağışıklık sistemini değil, aynı zamanda iltihaplı bağırsak hastalığı, kanser veya sedef hastalığı gibi sistemik iltihaplanma ile ilgili hastalık durumlarını da kontrol etmek için beyindeki farklı bağlantıları nasıl manipüle edebileceğimizle gerçekten ilgileniyorum. Çünkü sistem içinde yalnızca belirli hedeflere dokunan bir ilaç kullanmak yerine vücuttaki doğal mekanizmayı kullanarak bağışıklık sistemini anlayabilir ve manipüle edebilirsek uzun vadede bunun çok daha etkili olacağını düşünüyorum çünkü sadece vücuttaki doğal bağlantılarla iş birliği yapıyorlar.”
