Yılın sevimli şeker kalplerin ve çikolata kutularının süpermarket raflarında sıralandığı zamana yaklaştık. Peki neden bu tema sanat tarihinde bu kadar baskındır? Hazırsanız, sanat tarihinde öpücüğe övgü olarak resmedilen öpücük temalı tablolara göz atalım. İşte sanatta öpücük tasvirleri!
Çeviren: Sena Liman
Gustav Wertheimer, The Kiss of The Siren, 1882, Indianapolis Museum of Art at Newfield, Newfield, IN, USA.
Sanatta öpücüğün teması, tanınmış sanatçılardan nispeten bilinmeyenlere kadar tarihi, kültürleri, film ve fotoğraf da dahil olmak üzere çeşitli alanları kapsar. Peki, öpücüğün doğası sanatçılar için neden bu kadar çekicidir? Bir öpücük bize bir şeyler hissettirdiği için mi? Ruhumuzun derinliklerinde hem iyi hem de kötü duyguları uyandırdığı için mi? Bir öpücüğün görüntüsü engin bir soru dünyasını açar: Figürler gizli âşıklar mı? Dostça bir şey mi? Ölüm öpücüğü mü? Hayat öpücüğü mü? Tüm bu sorularla birlikte bir şey ortada: öpücük, sanatın en belirgin temalarından biridir.
Öpüşme Sanatı
Sadece öne çıkan bir tema veya sembol olması, öpücüğün tüm kültürlerde iyi karşılandığı anlamına gelmez. Eski metinlerde bahsedilse de popülaritesi zamanla zayıfladı ve azaldı. Bunun dışında, öpücüğün kirli bir mesaj gönderdiğine inanan bazı kültürler de vardır. Aynı şekilde bazı kültürler öpüşmeyi hayvanlara bırakır. Bazı Doğu kültürlerinde öpüşmeyi kapsayan yasalar vardır. Bu durumda genellikle öpücüğün özel bir durum için olduğuna ve toplum içinde olmaması gerektiğine inanılır.
Öpüşme konusunda kültürel olarak farklı birçok görüş olduğu göz önüne alındığında, bir öpücüğün mahremiyetinin Batı kültüründe sıklıkla temsil edilen bir şey olması şaşırtıcı olmayabilir. Bu sembolü Spider-Man (2002), The Notebook, PrincessBride, Titanic gibi modern filmlerde görüyoruz, liste uzayıp gidiyor.
Spider-Man, dir. Sam Raimi, 2002.
Aynı şey sanat eserleri için de söylenebilir. Aşağıdakiler, sanat tarihinde bir öpücüğü tasvir eden çok sayıda tablodan sadece birkaçına bakış.
Francesco Hayez, Öpücük, 1859, Pinacoteca di Brera, Milan, Italy.
Hayez’in 1859 yılında tuval üzerine yağlı boya olarak çizdiği resmi onun en ünlü tablosudur. Resim, hem başkası hem de ülke için bir aşk ve tutkudur. İtalyan Romantizmin ruhunu ortaya koymaktadır. Sarılan iki figürün görünüşte basit olan bu hareketi aslında daha fazla sembolizmle doludur. Erkek figür; ayağının teki merdivende, sanki her an gitmeye hazırmış gibi durmaktadır. Kadın figür; öpücüğün kısa süreceğini biliyormuş gibi elinin tekini erkeğin omzuna koymuştur. Bu öpücüğün telaşını, soldaki koridora yansıyan yaklaşmakta olan birisinin gölgesi doğrulamaktadır. Kıyafetlerin renkleri, işin sadeliği temanın en çok kopyalanan resimlerden biridir. Ressamın kendisi de iki versiyonunu daha yapmıştır.
Gustav Klimt, The Kiss, 1908, Belvedere, Vienna, Austria.,
Belki de öpüşmenin sanatta en bilinen örneklerinden biri olan Öpücük, Klimt‘in tutkulu tablosu Art Nouveau tarzında güzeldir. Burada çiçeklerle dolu kırda diz çökmüş bir çift görüyoruz; kendi bedenlerinin sınırları tam olarak tanımlanmamış, adeta bir bütünmüş gibi. Geometrik baskılı bir kaftan giyen ve başında sarmaşıktan tacı olan adam, öpmek için eğildiği kadının yüzünü özenle kucaklıyor. Renkli, organik desenli elbisesiyle, partnerinin kıyafeti ile tezat oluşturan kadın figürü saçlarına çiçekler takmıştır. Kollarını partnerinin boynuna doladığında, gözleri huzur içinde kapanıyor ve sahnenin sükûnetini ve samimiyetini vurguluyor.
Henri Toulouse-Lautrec, Yatakta: Öpücük, 1892-93, private collection. WikiArt.
Bu, 19. yüzyılın sonlarında Bohem Paris’in birçok tablosundan sadece biri. Toulouse-Lautrec’in bu kadınların ve çevrelerindeki diğerlerinin hayatlarının daha mahrem ayrıntılarına odaklandığı bir dizi resimden biri.
Jean-Léon Gérôme, Pygmalion and Galatea, ca. 1890, Metropolitan Museum of Art, New York, NY, USA.
İlk bakışta, iki figür birbirini tutkuyla öperek kucaklıyor. Ancak biraz daha yakından incelediğimiz zaman kadın figürün canlanmış bir heykel olduğunu görüyoruz. Pygmalion ve Galatea çifti, bir sanatçının stüdyosunun merkezine konumlandırılır. Gérôme, bu parçanın çeşitli yorumlamaları için Ovid’in Metamorfozlarındaki hikâyeye odaklandı. Hem heykelde hem de resimde.
Sanatta Öpücük: René Magritte, Aşıklar, 1928, Museum of Modern Art, New York, NY, USA.
İzleyicileri bu resme çeken şey, Magritte’in kendine özgü, yüzleri örtmesi (tarzı) olabilir. Neden figürlerin yüzlerini kapatmayı seçmişti? Öpüşmenin ortasında görünüyorlar, ancak kumaştan dolayı dudakları birbirine değmiyor. Belki sinir bozucu bir öpücük. Bu, sanatçının öpüşmeye odaklanmayı seçtiği birçok resimden sadece biri. Yalnızca gizemli değil, aynı zamanda Klimt’in Öpücük‘ünden farklı olarak Magritte çiftini bir oda gibi somut bir ortama yerleştiriyor.
“Şunu hatırlamalısın: Bir öpücük hâlâ bir öpücüktür.” –Casablanca, dir. Micheal Curtiz, 1942.
William Bouguereau, Tatlı Dille İkna, 1890, private collection. Wikimedia Commons.
Bir öpücük, konuma bağlı olarak çeşitli anlamlara gelebilir. Bu resim, küçük kızın diğer kızı yanağından öpmesini tasvir ediyor. Tatlı ve sevecendir; önceki resimlerin duygusallığından uzak.
Giotto’nun ”Yahuda’nın Öpücüğü” (1304-06)
Giotto’nun “Yahuda’nın Öpücüğü”, bir öpücüğün sevgi veya saygıdan daha fazlasını ifade ettiğinin bir örneğidir: İhanet. Elçi, gardiyanların kimliğini tespit etmesi için İncil’in Yeni Ahit’inde Mesih olarak bilinen adamı öptü.
