Magritte’nin sanatını ilk kez gören birinin tepkisini şahit olmayı seviyorum. Magritte’nin sanatı, çoğu zaman beyinde yanmalara yol açsa da, ilk temas sırasında beliren nükteli ve düşündürücü çağrışımlarıyla tanınmaya başlamıştır. Ve Magritte’ye Sürrealizm penceresinden baktığımızda, her şey -kısmen de olsa- anlaşılabilir hale geliyor. Normal nesneleri normal olmayan bağlamda tasvir etmektedir. Çalışmaları, gözlemcinin koşullu gerçeklik algılarına meydan okumasıyla bilinmektedir.
Bugün, size göstermek istediğimiz ve bu tanımlara uyan on üç resmimiz var. Onlara bakarken, nesnenin başlığına bir göz atmayı unutmayın. Genellikle resmin yorumlanması için ek bir katman verir.
İmgelerin İhaneti
Salt klasik! İmgelerin İhaneti, dil ve anlam arasındaki boşluğu vurgular. Magritte, yazıyı ve imgeyi, cümlenin ve sözün önemini sorgulamaya zorlayacak bir biçimle birleştirir. Örneğin, buradaki “Pipo”, bir piponun resminden daha gerçek bir pipo değildir. Eser hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz, daha önceki yazımız “burada“.
İki Gizem
Resim içinde resmin görüntüsüdür bu. İmgelerin İhaneti’ne esprili bir yorum fakat hâlâ izleyiciyle oynamaktadır. İkinci pipo, piponun resmi olmamasına rağmen, piponun resmidir.
Aşıklar II
Hayal kırıklığına uğramış arzular, Magritte’nin çalışmalarında ortak bir tema. Bir kumaş bariyeri, iki sevgili arasındaki samimi kucaklamayı önler, tutku eylemini soyutlanmaya ve hayal kırıklığına dönüştürür.
Golconde
Magritte imgelerin baştan çıkarıcılığı karşısında hayran kalmıştı. Bir şeyin resmini görüyorsunuz ve ona inanıyorsunuz. Ama Magritte şeylerin temsillerinin (resim, fotoğraf vs.) yanıltıcı olabileceğini biliyordu. Bu resimdekiler adamları değil, sadece onların görüntülerini temsil etmektedir, bu yüzden kurallara uymak zorunda kalmazlar. Yani bu durumda “yağan adamlar” kesinlikle “doğru”dur.
Sağgörü
Magritte burada, geleceğin perspektifinden kendini resmetmiştir. Sanatçı, önünde olandan daha fazlasını resmetmektedir: ihtimali, potansiyeli, geleceği. Dolayısıyla bu resmin adı Sağgörüdür (görülemeyen şeyleri görme yeteneği).
Sonların Sarayı, III
Burada, aynı şekilli iki panelde ciel (anlamı gökyüzü olan Fransızca kelime) kavramının eşdeğer görsel ve sözel gösterimlerine sahibiz: kombinasyon halinde, bu şaşırtıcı bileşenler, kelimelerle görüntüler arasındaki karmaşık ilişkiyi ve aynı zamanda ressamların temsili olan kinayeleri ve uzlaşmaları gösterir.
Hatıra
Bakın burada ne olmuş. Kafasından yaralanmış hatıra. Hatıra kanıyor mu? Eğer yara bandajlanmaz ve kan akışı durdurulmazsa hatıra kaybolacak mı? Hatır(a)lama çabası yarayı iyileştirir ve kanamayı durdurur mu?
Dinleme Odası
Resim, Magritte’nin eserlerindeki birçok ortak temayı vurgulamaktadır. Aynı zamanda, farklı boyutlardaki nesnelerin yan yana getirilmesiyle ölçek kavramıyla oynanan pek çok tablodan biridir.
Hegel’in Tatilleri
Bu resim, ünvanını şair Paul Nouge’e borçludur. Bununla birlikte ve sürekli olarak devam eden efsanenin aksine Magritte’nin resimlerini başkalarının adlandırması son derece nadirdi. Sanatçı, tamamlanmış resimlerinin önünde arkadaşlarıyla bir araya gelmeyi ve bu eserler için şirketlerinde yer bulmayı çok sevdiği halde, önerilerini aldığını gösteren birkaç örnek var: Georgette, eşi, bize “Bu sık sık olurdu, ertesi gün gelir, artık diğerlerinin söylediklerinden memnun olmadığını ve daha sonra kendisinin mutlu olduğu bir isim seçeceğini belirtirdi” diye söylemişti. Resimde bardak tez, şemsiye antitez olarak gösteriliyor. Yağmur yağdığında bardak dolacak, şemsiye ise suyu dışarı atacaktır. Resmi ters çevirirseniz, aynı bardağın üst tarafı altta olduğu için suyu dışarıda tutacak. Oysa şeylerin ya da buradaki eşyaların görevleri bellidir. Birisiyle su içersiniz, diğeriyle ondan korunursunuz. Karşıtlığın birleşimidir bu eser.
Mıhlanmış Zaman
Resim sürrealist müdavimi ve Magritte taraftarı Edward James için yapılmıştır. Resmin başlığı, İngilizceye “Hançer Saplanan Devam Eden Zaman” olarak tercüme edilir. Magritte, bu güne kadar çoğunlukla bilinen “Mıhlanmış Zaman” genel kabul görmüş tercümeden memnun değildi. Orijinal başlık çok uygundu çünkü Magritte, James’in tabloyu merdiveninin dibine asacağını ve böylece trenin balo salonuna giderken “delip geçeceğini” umuyordu. James bunun yerine şöminesinin üstüne asmayı seçti.
Perspektif II, Manet’nin Balkonu
Bu çalışma, Edouard Manet’in bir tuvali olan Le Balcon’a dayanmaktadır. Sık sık diğer sanatçılara yapılan bu referanslarla, Magritte sanatıyla kendisini tartışma konusu haline getirmeyi başarır. Kişiselleştirilmiş tabut fikri, oturan bir tabutun çiziminin ardından tasarlandı. Ardından, Magritte, sanat tarihinden üç tanınmış kompozisyoncuyu “aynı tabuta” koydu. Bu onlardan biridir.
Yolculuk Hatırası
Pisa’nın tüyle “destekli” eğimli halini tasvir eden bu resim, Magritte’nin sanatının popüler kültürden görüntü almasına ve onları fantastik kompozisyonlara dönüştürmesine dair dikkate değer bir örnektir.
Hazırlanmış Buket
Bu çalışması için Magritte şöyle yazdı: “İnsan, gördüğümüz her şey gibi; bir ev gibi, bir ağaç gibi, bir bulut gibi görünen bir görünüştür. Onun önemini inkar etmediğim gibi dünyaya görsel olarak sunduğu şeylerin hiyerarşisinde ona herhangi bir üstünlük getirmiyorum.”
