Benvenuto Cellini’nin Perseus ve Medusa’nın Başı heykeli ekseriyetle göz ardı edilen bir eserdir. Esasen bu heykel, dünyanın en sık gözden kaçan sanat eseri olabilir.
Çeviren: Abdulkadir Bekdemir
Perseus ve Medusa’nın Başı, Michelangelo’nun Davut, Bandinelli’nin Herkül ve Cacus, ve Donatello’nun Judith ve Holofernes eserleri dahil Rönesans ustalarının dünyaca ünlü eserleriyle birlikte, Floransa’daki meşhur Signoria Meydanı’nı Loggia dei Lanzi yapısının önünde muhteşem duruşuyla süsler.
Perseus ve Medusa’nın Başı, başına gelebilecek her türlü zararı engellemek için,1873’te Floransa’daki Akademi Galerisi’ne götürülen ve bir kopyası 1910’dan beri Signoria Meydanı’nda bulunan Davut heykelinin tam karşısında durur. Eğer her sene bu meydanı ziyaret eden milyonlarca turist Davut heykelinden gözlerini alıp arkalarına bakarlarsa onları karanlık ve kanlı bronzdan yapılma Yunan Kahraman Perseus elinde yılanbaşlı Medusa’nın kesilmiş başıyla karşılaşırlar. Cellini hakkında biraz malumatınız olunca bu heykelin tam olarak Davut heykelinin karşısındaki konumunun önemini daha iyi kavrarsınız. Bu, Cellini’nin gölge oyununun bir parçası ve bu muazzam eser ile onu oluşturan adamın çok katmanlı hikâyesinin sadece bir misalidir.
Benvenuto Cellini Kimdir?
Son zamanlarda ekseriyetle Caravaggio; belalı, kötü karakterli, alkolik, kavgacı ve hatta katil bir dahi olarak anılsa da 1500 yılında Floransa’da doğan Benvenuto Cellini de eşit ölçüde vahşi, hodbin ve belalıydı.
Benvenuto Cellini, Uffizi, Floransa.
Cellini Rönesans’ın en büyük altın heykelcisi kabul edilir. Öyle ki büyük heykeltıraş Michelangelo onun hakkında “tanıdığım en muhteşem altın heykelcisi’’ demiştir. Fakat bu Cellini için yeterli değildir, o Michelangelo ile aynı seviyede görülmek istemiştir. Cellini dönemine göre çok üretken ve herkesçe kabul edilen bir dehaya sahip olsa da onu vasıflandıran bir diğer niteliği de kanuna karşı işlediği suçlar olmuştur. Hakkında homoseksüellik, hırsızlık ve hatta cinayet suçlamalarıyla defalarca dava açılmıştır.
Günümüzde Perseus ve Medusa’nın Başı hem muazzam bir sanat eseri olması hem de şahane ve emsalsiz bir hikâyesi olması hasebiyle 16. yüzyıl Floransa sanatının şaheserlerinden birisi kabul edilir.
Perseus ve Medusa
Safi Rönesans usulüyle, Cellini bizi Antik Yunan’da bir gezintiye çıkarıyor. Bu eserinde Perseus’un, Hermes’in hediyesi kanatlı sandaletleri ve içine dehşet verici yılanbaşını koyduğu Athena’nın hediyesi çantasıyla meşhur yılanbaşlı Medusa’yla savaşını ve onu katledişini anlatıyor. Cellini, bronzun dehşetli görkemini heykelin elinde tuttuğu kesilmiş baştan fışkıran kanla ve ayaklarının altına aldığı kıvranan bedenle takdim eder.
Benvenuto Cellini , Perseus ve Medusa’nın Başı, 1545-1554, Floransa.
‘’Bronz pıhtılaşmaya başlıyor!’’
Heykelin hikayesinin en mühim tarafı Cellini’nin gözüpekliği, becerisi ve tekniğidir. Cellini heykeli yekpare bir bronzdan yontmuştur; bilhassa bu tarz karmaşık heykeller için bu tekniği uygulamak eşine az rastlanan bir durumdur. Cellini, Michelangelo’nun Davut’u gibi abidevi eserler ile rekabet etse de kendini onlardan ayırmak ve Floransa’nın en muhteşem sanatçısı olmak istiyordu.
Hikayeye göre Cellini’nin atöylesinde heykel kalıba dökülüyor iken artık yaşlı ve hasta olan sanatkâr, hasta yatağına mahkum yatıyordu. Bir anda şiddetli bir fırtına koptu ve gecenin soğuğu atölyeye daldı. Cellini’nin asistanları heykeli ısıtmayı başaramadılar ve bronz soğudukça pıhtılaşmaya başladı. Cellini ölüm döşeğinden heyecanla atladı ve ısıyı artırıp heykeli kurtarmaları için asistanlarına lügatındaki tüm küfürleri savurdu. Tam o esnada ısı artmaya başladı ve heykel kurtuldu. Cellini bu dirilişi basübadelmevt kabul etti. Bu sadece bir muhteşem sanat eserinin değil aynı zamanda bizzat Cellini’nin dirilişi idi.
Floransa Siyaseti ve Cellini’nin Signoria Meydanı’ndaki Konumu
Birçok Rönesans eseri gibi Perseus ve Medusa’nın Başı da siyaset ve semboloji ile çepeçevre sarılmıştır. Büyük sanat müdavimi; sanatların, eğitimin ve felsefenin muhafızı, Floransa’nın ikinci dükü Muhteşem Cosimo I de Medici eser hakkında şu açıklamalarda bulunur: ‘’Heykelin siyasi bir manası vardır; o Cumhuriyet’in kafasını kesen Dük’ün gücünü temsil eder. Medusa Cumhuriyetçi görüşün, kafasından fışkıran yılanlar ise demokrasiyi her dönemde etkilemiş olan fikir ayrılıklarının temsilidir.’’ Tüm bu semboller ve siyasi söylemler Medici Hanedanı’nın Floransa halkı üzerindeki iktidarını Perseus karakteri ile yüceltir.
Heykelin en ilgi çekici tarafı Cellini’nin yeni heykeli ve onu çevreleyen büyük üstatların eserleri arasında kurduğu ilişkidir. Meydana 1554’te yerleştirilen Cellini’nin şaheseri mitolojide onu gören bedbahtları taşa çeviren yılanbaşlı Medusa’nın başını elinde tutan Perseus’u tasvir eder. Peki bu şaheserin karşısında duran taştan yontulmuş heykel kimdi? Bittabi meşhur Davut’tan başkası değildi. Cellini’nin Medusa’sı gelmiş geçmiş en iyi heykeltıraşın eserinin dahi canını almış ve bu canı kendinde bronz olarak yeniden diriltmiştir.
Benvenuto Cellini , Perseus ve Medusa’nın Başı, 1545-1554, Floransa.
Ücretsiz Ziyaret Edebilirsiniz!
Uffizi veya Akademi Galerisi’nin bakımlı koridorlarında gizlenmiş birçok şaheserin aksine Cellini’nin eseri onu görmek isteyen herkes için Floransa’nın meydanını süslüyor. Signoria Meydanı’na girince karşınızda bu muhteşem heykeli görmek ve ona yaklaştığınız her adımda her detayın size farklı hikayeler fısıldaması ve kafanızda farklı bir soru uyandırması tüyleri diken diken eden bir deneyim ve müthiş bir ayrıcalık. Onu gerçek anlamda gördüğünüzü vehmettiğiniz her seferde, özü sizden tekrar kaçıyor ve sizi cevabı müphem sorularla baş başa bırakıyor. Şüphesiz Perseus ve Medusa’nın Başı Rönesans Dönemi’nin en muammalı ve muazzam eserlerinden birisi. Bu ünvanı ona kazandıran sadece sonsuz güzelliği ve uyandırdığı merak değil aynı zamanda siyaseti, tehlikeleri, sembolojisi ve elbette muhteşem güzelliğiyle hakiki bir Floransa hikayesinin kahramanı olmasıdır.
Signoria Meydanı, Floransa, İtalya.
