Birçok insan zaman zaman çeşitli konularda evham, endişe ve takıntılara kapılabilir. Bu yazımızda bahsedeceğimiz mesele olan OKB ise obsesyon adı verilen takıntılı düşünce, fikir ve dürtüler ile kompulsiyon adı verilen yineleyici davranışlar ve zihinsel eylemlerden oluşan bir ruhsal hastalıktır. Obsesif kompulsif bozukluğun (OKB) nedeni tam olarak anlaşılmamasına rağmen, biyolojik ve çevresel faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir. Obsesif kompulsif bozukluğu (OKB) olan bazı kişiler ise çevresel stres faktörlerinden etkilenmektedir. Kişinin yaşadığı bazı çevresel faktörler ve ciddi hayat değişiklikleri semptomların kötüleşmesine neden olabilir.
Okurken unutmamakta fayda var ki bunlar sadece ilk belirtilerdir. Doktorunuza başvurmayı unutmayınız.
Çeviren: Simge Şahin
Obsesyon
Kişinin zihnine girmesine engel olamadığı, zihninden uzaklaştıramadığı düşünce, fikir ve dürtülerdir. Kişinin isteği dışında gelirler, kişi tarafından mantık dışı olarak değerlendirilir ve yoğun sıkıntı ve huzursuzluğa yani anksiyeteye neden olabilirler.
Kompulsiyon
Obsesyonların neden olduğu yoğun sıkıntı ve huzursuzluğu azaltmak ya da ortadan kaldırmak üzere yapılan yineleyici davranış ve zihinsel eylemlerdir.
Bulaşma Obsesyonu ve Temizlik Kompulsiyonu
Kendinizi temiz tutmak sağlıklı bir alışkanlıktır. Virüs ve bakteriyel enfeksiyon riskini azaltır. Fakat fazla temizlik OKB belirtisi olabilir. Kişinin vücudunun ve eşyalarının kir, mikrop, toz gibi etkenler; kimyasal maddeler, deterjanlar, zehirler ile idrar, gaita ve diğer beden salgıları ile bulaşacağına ilişkin takıntıları ve bu takıntıların oluşturduğu sıkıntıyı gidermek için yaptığı davranışlarıdır.
Kuşku obsesyonu ve kontrol kompulsiyonu
En sık görülen obsesyon ve kompulsiyonlardandır. Kapıyı, gazı, her şeyi çok fazla defa kontrol etmek, ütü vs. elektrikli aletlerin fişlerinin prizde takılı kalmış olabileceğinden kuşku duymak (Kuşku obsesyonu) ve emin olmak için tekrar tekrar kontrol etme gereksinimi duyar (Kontrol kompulsiyonu). Bu kuşku ve kontroller yaşamın birçok alanında kendini gösterebilirler. Yaralanma korkusu gibi başka konulara da sürüklenebilir.
Sayma kompulsiyonları
OKB’li kişiler hareketleri bazı rakamsal örüntülere göre yaparlar ve çoğu zaman buna devam ederler. Örneğin, çıkarken merdivenleri saymak veya belirli bir zamanda belirli bir hareket yapmak. Bu davranışlar çoğunlukla boş inanç temellidir. Bu görevi yapmazlarsa, kötü bir şey olabileceğinden korkarlar.
Simetri/düzen obsesyon ve kompulsiyonları
OKB’li bazı insanlar çok fazla düzenlidir. Her şeyi, telefonlarını masanın sol tarafında su şişesini sağ tarafta tutmak gibi sabit bir modele göre yaparlar. Etrafındaki eşyaların yerleri ile ilgili çok dikkatlidirler ve herhangi bir değişiklik, onları huzursuz edebilir.
HER TAKINTILI DÜŞÜNCE YA DA DAVRANIŞ OKB MİDİR?
“Yukarıdaki örnekleri okuduğunuzda aklınızdan “temiz, tertipli ve düzenli olmanın; güvenlik amacı ile kapıları, pencereleri kontrol etmenin ne zararı var, bunlar hastalık mı sayılmalı?” şeklinde düşünceler geçebilir. Elbette bu davranışları günlük yaşamımızda yapıyoruz ve hastalık olarak sayılmamalıdır. Ancak tıbbi açıdan bu şekildeki düşünce ve davranışların hastalık sayılabilmesi için günlük işlevlerimizi etkileyecek, kısıtlayacak, bozacak kadar şiddetli ve yoğun olmalıdır. Örneğin, bir ev kadınının temiz ve düzenli olması doğal olarak hastalık sayılmaz ama hemen her gün, günün her saatinde temizlik yapıyor, her gün çamaşır yıkıyor ve bu davranışları nedeni ile de çocuklarına onları sağlıklı bir biçimde yetiştirebilmek için yeterli zamanı ayıramıyorsa hastalık olarak değerlendirilebilmelidir. Bir kişinin otomobilinin camlarının kapalı, kapılarının kilitli olduğundan emin olması güvenlik nedeni ile garip karşılanmayabilir ama evinden tekrar tekrar çıkarak ya da yolda geriye dönerek cam ve kapıları kontrol etmesi dikkat edilmesi gereken bir durumdur.” [1]
