Antik Yunan, birçok tanrıya inanan politeistlerdi. Büyük tanrı ve tanrıçaları, Yunanistan’ın en yüksek dağı olan Olimpos Dağının zirvesinde yaşar, mitler hayatlarını ve eylemlerini anlatırdı. Hikayelerde tanrılar sıklıkla insanların gündelik yaşamlarına karışırlardı. Mitler, bilinmeyeni açıklamak ve bazen de bir ders öğretmek için kullanılırdı.
Çeviren: Elif Dağatar
Örneğin tanrıların kralı Zeus’un, en sevdiği silahı yıldırımdı. Ne zaman gök gürlese veya yağmur yağsa eski Yunanlar Zeus’un öfke kustuğuna inanırdı.
Tanrıların insanlar arasına nasıl karıştığı ve nasıl hareket ettiğini anlatan bir çok hikaye Homer’ın çalışmalarında görülebilir. Truva savaşında geçen olaylarla ilgili ‘Ilyada’ ve kahraman Odisseus’un detaylı yolculuklarını anlattığı ‘Odessia’ olan iki epik şiir yazmıştır. Bu şiirler sözlü olarak nesilden nesile anlatılmıştır.
Kusurlu Bireyler
Yunanlar tanrıları, insanları hayal ederek yarattı. Tanrı olmalarına rağmen pek çok insansı özelliklere sahiptirler. Tanrılar devamlı kendi içlerinde tartışmış, mantıksız ve taraflı davranmış ve genellikle birbirlerini kıskanmışlardır. Tanrıların kralı Zeus, karısı Hera’ya nadiren sadık kalmıştır. Hera, Zeus’a komplolar kurmuş, metreslerini cezalandırırmıştır.
Yunan tanrıları oldukça duygusallardı, tutarsız ve bazen de ahlaksızca davranırlardı. Yunan dini belli bir ahlak sınırı belirlememişti, Yahudiler gibi bir 10 Emir’leri yoktu. Yunan mitolojisinin tanrıları, kahramanları ve insanları kusurlu varlıklardı.
Zeus ve Hera’ya ek olarak, Yunan dininde birçok büyük ve küçük tanrı bulunmaktaydı. Zeka tanrıçası Athena, Zeus’un kafatasından yükselerek doğdu. Tanrıların habercisi Hermes, kanatlı ayakkabılara sahipti ve istediği yere büyük bir hızla uçabiliyordu. Aşk tanrıçası Afrodit, evrenin en güzel varlığıydı. Savaş tanrısı Ares, fesat, kaba ve fazla sevilmeyen biriydi. Poseidon, su altındaki krallığında denizleri yönetirdi. Apollo arabasını sema boyunca sürer, beraberinde güneşi getirirdi.
Hades, yeraltındaki ölülerden sorumluydu. Neredeyse bütün insanlar iyi veya kötü farketmeksizin öldükten sonra Hades’e giderdi. Oraya ulaşmak için ölüler, Stiks nehrini geçmek zorundaydılar. Charon, ölü ruhları Stiks boyunca Hades’e taşıyan kayıkçıydı.
Tipik olarak, tanrılar kötü ruhları cezalandırırdı. Örneğin Tantalus, oğlunu öldürüp tanrılara akşam yemeği olarak sunduğu için Hades onu sonsuza kadar açlık ve susuzlukla cezalandırdı. Ayakucunda taze saf su bulunmasına rağmen Tantalus ne zaman eğilip su içecek olsa su kuruyup yok olurdu. Aynı şekilde başucunda en lezzetli meyveler asılıydı fakat ne zaman uzansa, bir rüzgar meyveyi ulaşamayacağı yere savururdu. Gösterip vermemek anlamına gelen İngilizce ‘tantalize’ kelimesi, Tantalus’tan gelir.
Pandora’nın Kutusu ve Herkül’ün Görevleri
Mitler, dünyanın nasıl bugünkü haline geldiğini açıklamada da yardımcı oldular. Bir hikayede Zeus, Pandora adında inanılmaz güzellikte ve neredeyse kusursuz bir kadın yaratmıştır. Tek kusuru oldukça meraklı ve şüpheci olmasıdır. Zeus’un habercisi Hermes Pandora’ya altın bir kutu verir. Pandora’yı, bu kutuyu açmaması, eğer açarsa çok kötü şeyler olacağı konusunda uyarır.
Lakin Pandora merakına yenik düşerek bu özel kutuyu açar. Kutunun içinden insanlığı zehirleyen kıtlık, aç gözlülük, acı gibi her türlü kötülük kurtulur. Kutunun içinde bir tek umut kalmıştır. İnsanların tutunacak tek şeyi olmuştur. Bu hikaye insanların felaketinin kaynağını açıklar. Aynı zamanda meraklı olmanın tehlikeli yanlarına karşı uyarır.
Tanrıları anlatan hikayelere ek olarak Yunanlar, kahramanlar hakkında da öyküler anlatmıştır. Meşhur kahramanlardan biri de Herküldür. Kendisi dünyanın en güçlü insanıdır. Herkül, ölümlü bir kadınla Zeus’un gayri meşru çocuğudur. Zeus, kadının kocası olarak kılık değiştirip kadını kandırır. Zeus’un karısı Hera, bu ilişkiye öfkelenerek Herkül’ü cezalandırmanın yollarını arar. Hera Herkül’ü, ailesinin tehlikeli canavarlar olduğuna inandırır, ona onları öldürmesini sağlayarak kandırır. Herkül aslında ailesini öldürdüğünü fark edince, bu korkunç hareketini telafi etmek için 12 görevi yerine getirmeyi kabul eder. Görevlerden bir tanesinde Herkül, Hidra denen 9 başlı canavarı öldürmelidir.
Başka bir görevde, 30 yıldır temizlenmeyen Augean ahırını temizlemekti. Bunun için Herkül bu pisliği temizlemesi için bir nehrin yatağını değiştirmiştir. En sonunda Herkül’ün 12 Görevi olarak bilinen görevlerini yerine getirerek ailesini öldürmesini telafi etmiştir.
