Batı medeniyetlerinin bir simgesi olan Parthenon, dünyadaki en ünlü yapılardan biridir. Tapınak, milattan önce beşinci yüzyılda inşa edilmiştir ve kutsal Akropolis Tepesi’nin görkemli konumundan Atina şehrine yüksekten bakmaktadır.
Parthenon, Atena şehrinin koruyucu azizesi, tanrıça Athena Parthenos’un onuruna yapılmıştır. Başlangıçta, Büyük Tapınak (Megas Naos) diye biliniyordu fakat sonra Parthenon adıyla tanınmaya başlamıştır.
Tarihçesi
Mevcut Parthenon, Antik Dönem’de orada inşa edilen ilk tapınak değildi. İki tane daha eski ve küçük, birinin taştan, diğerinin mermerden olduğu düşünülen izlere rastlanmıştır. Persler, M.Ö. 480 yılında Akropolis’teki tüm binaları tahrip ettikten kısa bir süre sonra Perikles, yeni bir büyük tapınağın inşasını görevlendirmiş ve projenin denetiminde mimar ve heykeltıraş Pheidias’ı görevlendirmiştir. Parthenon’un tasarımı Kallikrates ve Iktinos’a atfedilmektedir. İnşaat M.Ö. 447’de başladı ve tapınak sadece dokuz yıl sonra tamamlandı. Pheidias, MÖ 432 yılına kadar tapınağı süsleyen muhteşem heykeller üzerinde çalışmaya devam etmiştir.
Antik Çağ’dan sonra Parthenon bir kiliseye dönüştürülmüş ve Atina’nın Osmanlı işgali sırasında bir cephanelik olarak kullanılmıştır. 1687’de Osmanlıları kuşatmış olan Venediklilerin, Akropolis’i Philopappos Tepesi’nden bombaladığı bir harabe olmuştur. Parthenon’da depolanan mühimmat patlayarak, çatıyı, iç kısmı ve on dört sütunu tahrip etmiştir.
Tapınak
Parthenon, Dorlara ait düzende sütunlarla çevrili bir tapınak olan peripteros olarak inşa edilmiştir. Tapınak 30.86 x 69.51 metre (yaklaşık 101 x 228 ft) boyutlarındadır ve iki cella (iç oda) içerir. Doğu cella, tanrıça Athena’nın büyük bir heykeli olan Athena Parthenos’u barındırmaktadır. Batı cella sadece rahipler tarafından kullanılmıştır ve Delian Ligi’nin hazinesini içeriyordu.
Parthenon, çok sayıda heykel ve kabartmalarla süslenmiştir. Sadece alınlıklarda elli tane heykel vardı; hayatta kalan heykellerin çoğu Londra’daki Britanya Müzesi’nde sergilenirken, bazıları yakındaki Akropolis Müzesi’ndedir. İki friz vardır: kıkırdaktaki iç friz ve kabartmalı heykellerle triglif (dikey şeritler) ve metoplar (dikdörtgen tabletler) oluşan dış friz. İç friz Pheidias tarafından tasarlanmıştır ve Athena onuruna düzenlenen festival olan Panathenaea’yı tasvir etmiştir.
Athena Parthenos’un Heykeli
Tapınağın asıl amacı, Pheidias tarafından yaratılan on iki metre boyundaki Athena Parthenos heykeline ev sahipliği yapmaktı. Heykel, altın ve fildişinden yapılmadır. Diğer tüm Parthenon heykelleri gibi, heykel başta mavi ve kırmızı olmak üzere parlak renklerle boyanmıştır.
Athena kasklı bir savaş tanrıçası olarak tasvir edilmiştir. Sol elinde bir kalkan vardır ve sağ elinde kanatlı bir Nike heykeli vardır. Ne yazık ki orijinal heykel kaybolmuştur. Ancak Athena Parthenos’un (ve Partenon) modern tam ölçekli bir kopyası Amerika Birleşik Devletleri’nde Nashville, TN’de görülebilir.
Kaynakça:http://www.aviewoncities.com/athens/parthenon.htm
