Pek çoğumuz yaşamımızı düzenlemeye, hedeflerimizi takip etmeye, fikirlerimiz ve isteklerimiz için yol haritası oluşturmaya yardımcı olan listeler hazırlarız. Dijital çağda kâğıt ve kalemle listeler oluşturmanın, defter tutmanın şaşırtıcı bir diriliş olduğunu söyleyebiliriz. Bununla beraber liste hazırlamayı bambaşka bir boyuta taşımış biri var: Leonardo da Vinci.
Çeviren: Betül Kap
Leonardo da Vinci, Oto-portre ve not defterinden çizimlerRönesans Adamı tanımının adeta bir sembolü olan da Vinci, fikirlerini yazıya dökmek için yanında her daim bir defter taşımasıyla bilinirdi. Da Vinci’nin not defterleri, bir dâhinin zihnine açılan olağanüstü pencerelerdir. Ressam, mucit, mühendis ve bilim insanı olarak yaratıcılığını somutlaştırmak için 13.000 sayfa not tutmuştur.
Peki da Vinci’nin yapılacaklar listesi nasıldı? NPR’dan* Robert Krulwich, da Vinci’nin 1490’ların başında hazırladığı bir listeyi çevirdi ve listeden anlaşıldığı üzere Leonardo da Vinci’nin aklında köpeğini gezdirmekten ve bahçeye gitmekten çok daha fazlası vardı.
İşte Krulwich’in parantez içinde verilmiş değişiklikleriyle birlikte o çevirisi:
- Milan ve dış mahallelerin ölçümü[nü yap].
- Cordusio yolunun üzerindeki kırtasiyede, Milan’dan ve kiliselerinden bahseden bir kitap [bul].
- Corte Vecchio’nun (Dük’ün sarayının avlusunun) ölçümü[nü yap].
- Dük’ün sarayının ölçümü[nü yap].
- Bir üçgeni nasıl kare haline getirebileceğini öğretecek bir usta bul.
- Messer Fazio’dan (Pavia’da tıp ve hukuk profesörü) oranlar hakkında sana bilgi vermesini iste.
- De Ponderibus’u (mekanik üzerine Orta Çağ’a ait bir metin) göstermesi için Brera Friar’ı bul (Milan Benediktan Kilisesi’nde).
- Topçu Giannino [ile konuş]. Ferrara kulesi nasıl boşluksuz inşa edildi? (Burada Leonardo da Vinci’nin neyi kast ettiği bilinmemektedir.)
- Benedetto Potinari’ye (Florentine tüccarı) Flanders’ta buz üstünde ne kullanarak gittiklerini sor.
- Milan’ı çiz.
- Antonio Usta’ya harçların gece veya gündüz burçlara nasıl yerleştirileceğini sor.
- Mastro Giannetto’nın yaylı tüfeği[ni incele].
- Bir hidrolik ustası bul ve kilit, kanal ve değirmenin Lombard tarzında nasıl tamir edileceğini öğren.
- Giovvani Francese Usta’nın söz verdiği güneş ölçüleri[ni iste].
- Pavia Kütüphanesi’ndeki matematikle ilgilenen Vitolone’i bulmaya çalış (mercekler üzerine yazan ortaçağlı bir yazar).
Da Vinci’nin listesi, ne kadar meraklı bir insan olduğunu ispatlar nitelikte, astronomi ve hatta buz pateni konusunda bile. Da Vinci’nin yardım almaya açık olması ve kendini geliştirmek için sık sık uzmanlara danışması da oldukça hoş. “Milan’ı çiz” gibi oldukça soyut hedefleri olan bir insan için liste, da Vinci’nin bilim insanı yönünü de yansıtıyor.
Listenin çoğunda, da Vinci’nin sanat eserlerine de ciddi biçimde yansımış olan matematik ve ölçüme dair maddeler var. Tablolarındaki üçgen kompozisyon ustalığıyla bilinmesi göz önünde bulundurulduğunda da Vinci’nin, “üçgen nasıl kareye çevrilir” sorusunun cevabını aramasına ve oranlar hakkında daha çok şey öğrenmek istemesine şaşmamalı.
En ilham verici olan şey ise da Vinci’nin kendisini sınırlamamış olması. Rönesans felsefesinde sanatın ve bilimin ayrı değil birbirini tamamlayan alanlar olduğu düşünüldüğünde da Vinci’nin adeta bir sünger gibi olduğunu söyleyebiliriz. Etrafındaki tüm bilgileri bir sünger gibi emmiş, bu bilgileri eserlerine yansıtarak kendini ifade etmenin bir yolunu bulmuştur. Bu, kuşkusuz her zaman aklımızda tutmamız gereken bir derstir.
