Tıp tarihinin en önemli kurumlarından biri olan anatomik tiyatrolar, ilk modern üniversitelerde anatomi öğretiminde kullanıldılar fakat Katolik Kilisesi tarafından yasaklandıkları için çoğu durumda yasadışı olarak kullanıldılar.
Çeviren: Simge Şahin
Bunlara amfitiyatro şekilleri nedeniyle tiyatrolar denmekte ve merkezinde insan ya da hayvan bedenlerinin diseksiyonlarının* yapıldığı masa durmaktaydı. Bu masanın etrafında öğrencilerin veya diğer gözlemcilerin ayakta durabileceği ve diseksiyonun neredeyse yukarıdan iyi bir şekilde görülebileceği, ön sıralardaki seyirciler tarafından engellenemediği parmaklıklı birkaç dairesel, eliptik veya sekizgen kat vardı. Buna ek olarak diseksiyonlar biraz tiyatro oyunları gibi görünüyordu.
Örneğin Bologna’daki anatomik tiyatroda genellikle otopsiler, deneyimi öğrecilere daha katlanılabilir hale getirmek için bir kemancı eşliğinde gerçekleştirilirdi. İlk anatomik tiyatro 1594 yılında Padua Üniversitesinde inşa edilmiş ve hâlâ korunmaktadır. Diğer erken örnekler arasında 1596 yılında inşa edilen ve 1988’de restore edilen Leiden Üniversitesi Anatomi Tiyatrosu ve Bologna’daki Archiginnasio Anatomik Tiyatrosu yer almaktadır. Ve İtalya’daki en güzel anatomik tiyatrolar için sizi şöyle alalım:
PADUA ÜNİVERSİTESİ, ANATOMİK TİYATROSU
Dünyanın en eski anatomik tiyatrosu, Padua Üniversitesindeki Palazzo del Bo’da bulunmaktadır ve 1594 yılında modern embriyoloji’nin bulunmasına yardımcı olan İtalyan cerrah ve Rönesans anatomisti Girolamo Fabricius Acquapendente tarafından inşa edilmiştir. Çok küçük boyutta olan bu güzel anatomik tiyatro, cevizden oyulmuş altı kata sahiptir ve 300 kişiye kadar sıkıştırılabilmektedir. 1872’deki son diseksiyonun ardından tiyatro korunmuştur, orijinal tablo bile hâlâ durmakta ve şimdi bina tarihi cerrahi aletler ve tıbbi öneme sahip eserler barındırmaktadır. Otopsi için kullanılacak olan cesetler adli makamlar tarafından üniversiteye teslim edilirdi ve bunlar genellikle idam edilen kişilerin cesetleriydi. Derslerin düzenli olarak yapılması için belirlenen cesetleri tedarik etme görevini yerine getiren kişilere “stewards (erkek hostes)” adı verildi. Eğer Padua’ya seyahat ederseniz, Capella degli Scrovegni ve bu muhteşem yeri kaçırmayın!
BOLOGNA ÜNİVERSİTESİ, ANATOMİK TİYATROSU
Bologna Üniversitesinde dünyanın en güzel anatomik tiyatrolarından biri bulunmaktadır. Anatomik Archiginnasio Tiyatrosu inşaatı 1636’da başlamış ve 1737’de tamamlanmıştır. Tavan, vücudun her bir parçasının bir zodyak işareti himayesi altına yerleştirildiği inancıyla astrolojik sembollerle dekore edilmiştir. Odanın her bir köşesi ayrıntılı bir şekilde Hipokrat, Galenus gibi ünlü doktorların nişlerde durduğu heykellerle dekore edilmiştir. Odanın en ünlü iki kısmı, derinin altındaki kasları gösteren anatomik modeller olan Spellati’nin heykelleridir. Ne yazık ki 29 Ocak 1944’te, İkinci Dünya Savaşı sırasında, tiyatro neredeyse tamamen yıkılmıştır. Savaş sona erdikten sonra tiyatro, tüm orijinal parçalar kullanılarak yeniden inşa edilmiştir.
PİSTOİA OSPEDALE DEL CEPPO, ANATOMİK TİYATROSU
Ospedale del Ceppo, 13. yüzyılda kurulmuş ve onu dünyanın en eski hastanelerinden biri haline getirmiştir. Tıbbi derslerin 16. yüzyılın başlarında yapıldığı bilinmektedir. Anatomi dersleri, 18. yüzyıl sonundaki Neoklasik mimariden Anatomik Tiyatro’da yapıldı. Tiyatro grotesk tarza** ve pastel renkli madalyonlara sahiptir. Bu sofistike atmosfer bu yerin işleviyle tam uyum içerisindedir. Okul 1844’e kadar aktifti. Tiyatro orta büyüklükte bir dikdörtgen odadır, ortada anatomi masası ve öğrenciler için iki sıra yükseltilmiş oturma yerine sahiptir.
*diseksiyon: günlük tıbbi kullanımda dokuların-yapıların, cerrahi olarak izole edilmesi, açığa çıkarılmasıdır, anatomizasyon da denir.
**grotesk tarz: eskiçağ Roma yapılarında bulunan insan, hayvan ve çiçek figürlerinin gülünç bir biçimde birleşmeleri biçimindeki abartılı süsleme tarzı.
