Isaac Levitan’ın eserleri arasındaki “Sonsuz Huzur” en ünlü ve en alışılmadık olanlardandır. Diğer manzara resimleri kalbime bir sızı veriyorsa, bu nefesimi kesiyor. Ünlü Leviathan tarzı olan lirik manzarası değil fakat onun yerine geçmişin geleceğin ellerinden tuttuğu epik dram var; gökyüzü dünyayı tehdit ediyor ve sonsuzluğa talip oluyor.
Doğanın uçsuz bucaksız panoramik görüntüsü kuşbakışı ile yansıtılmış. Alacakaranlık gök, gümüşi mor bulutlarla girdap gibi dönmektedir. Bazıları çoktan ufukta yağmur olup dökülmuş ve diğer yarısı da gökyüzünün güneşli kısmını kapatarak yağmurları getirmektedir. Göksel karşılaşma kurşun yüzey suyunda tekrarlanamaz: puslu, suyun görkemli ve korkunç sakin hayatlarıyla dalga geçer. Ve yabancılaşma duygusunu, doğanın kozmik kayıtsızlığını güçlendirir. Arka plandaki çayırların ufkuyla ve sular arasındaki yalnız adaların ufkuyla birleşerek genellikle “sonsuz alanların sonsuz sessizliği” (Pascal) arasındaki insan hayatına kıyasla, bir mezarlıktaki çarpık haçlar tüm ağlayan insanların kırılganlığı ve evsizliği hakkında evrenin yüzü olmuştur.
“Sonsuzluk,” diye yazdı umutsuzluğa yakın bir şekilde “içinde boğulan nesli tehdit eden ve daha fazla battığı bir sonsuzluğu tehdit eden korku…korku…” ve yine de, “Sonsuz Huzur” umutsuzlukla ilgili değil, umutla ilgili: Yeşil kayalık mavnayı* andırıyor ve ahşap kilisedeki ışıl parıltısı umudu simgeliyor.
“Sonsuz Huzur”: coğrafi bir olay
Levitan’ın çalışmalarında gerçekten önemli bir yer olan ve ikonik işlerini yarattığı – Levitan’ın ilk büyük ününü getirdiği yer olan Plyga kasabasındaki Volga’da “Sonsuz barışın ötesinde” resminin yazıldığına dair ısrarlı bir yanılgı var. Ama o başka bir Volga resmidir.
Yirminci yüzyılın ortasına kadar kesin olarak iddia eden şahitler vardı: Sonsuz Huzur’un tam olarak ne zaman ve nerede yazıldığını biliyorlardı. Sophia Pironkova 1950-1960’larda Levitan ile röportaj yaptığında rahip Paul’un kendisine Kontes’teki Kilise’nin anahtarlarını verdiğini ve Volga’nın olağanüstü görüntüsünü açığa çıkardığı çan kulesine tırmanmasına izin verdiğini söyledi.
Araştırmacılar tablonun tarihini ve başvuru tarihlerini karşılaştırdığında o sırada rahibin on iki yaşından büyük olmadığı tespit edildi. Resim sürekli bir efsane haline geldi ve birçok kişi de bu efsaneye dahil olmak istedi.
Sonsuz Huzur resminin müzikal alt metni
Resmin sahip olduğu güçlü sinestezik algısını hisseden izleyiciler, mutlaka Levitan’ın müzik birliğine katılırlar. Öyleyse, bize sürekli melodik seslerle eşlik eden resmin müzik altında yaratılıp yaratılmadığını görmek ilginç olacaktır.
