On dokuzuncu yüzyılda Empresyonistler, dünyayı resmetmenin yeni bir yoluna ön ayak olmuşlardı. Serbest fırça darbeleri ve parlak renk paletleri ile karakterize edilen resimleri, uygulamanın geleneksel kavramlarına meydan okudu. Empresyonist sanatçılar yeni biçimsel değerlendirmeleri tanıtmalarının yanı sıra, benzeri görülmemiş bir başka eylemle de tanınırlar: tabloyu stüdyodan güneş ışığına çıkarmak. Moulin de la Galette’te Dans ise bunun mükemmel bir örneğidir.
Birçok Empresyonist açık hava ressamlığı (en plein air) yaparken, Pierre-Auguste Renoir özellikle dış mekâ tasvirleriyle tanınır ve Moulin de la Galette’te Dans en ünlü eserleri arasındadır. Paris’in kalbindeki hareketli bir açık hava dans salonunda yer alan bu büyük ölçekli tablo, Fransa’nın Belle Époque¹ dönemindeki hayata ve eğlenceye bir bakış sunuyor.
Renoir, ölçüleri 131’e 175 cm olan bir yağlı boya resmi Moulin de la Galette’te Dans‘ı 1876 yılında resmetmiştir. O sıralarda Empresyonizm henüz başlangıç aşamasındaydı; Renoir, Claude Monet, Edgar Degas ve Camille Pissarro gibi isimler Empresyonist açılış sergisini sadece iki yıl önce düzenlemişlerdi. Ancak bu noktada, hareketle ilişkilendirilen sanatçılar, resme benzersiz ancak birleşik yaklaşımlar geliştirdiler.
Puslu fırça çalışmaları, canlı renk paleti ve ışığa olan ilgisi ile tanınan Renoir, bunların hepsini en sevdiği konu olan “insan”ları resimlerinde işlerdi. Bu yaklaşım Moulin de la Galette’te Dans‘ta açıkça görülmektedir; güneş ışığıyla beneklenen figürler, serbest ve parlak fırça darbeleriyle işlenir. Öznelerin çoğu siyah takımlar ve elbiseler giymiş olsa da, daha yakından bakıldığında bu koyu renk tonlarının bile sürekli değişen bir renk koleksiyonundan oluştuğu görülüyor. Renoir bu durumu meşhur sözüyle açıklamaktadır:
“40 yıldır tüm renklerin kraliçesinin siyah olduğunu keşfediyorum”.
Renoir’nın siyah renge radikal yaklaşımı, Moulin de la Galette’te Dans’ın başka bir versiyonunda daha da belirgindir. Eskiz benzeri bir tarzda işlenen bu daha küçük olan (76×111 cm) resim, izleyicilerin görünüşte siyah olan konuyu oluşturan farklı tonları daha kolay tanımlamasını sağlayan daha gevşek fırça yapısına sahiptir. Hangi parçanın orijinal, hangisinin kopya olduğu belirsiz olsa da, resimler, güneşli ortamdan bireysel konularına kadar ikonografileri açısından aynıdır.
Kim Kimdir?
Moulin de la Galette’te Dans’ta yer alan insanlar, renk veya fırça ile denemeler yapmanın çok daha fazlasıdır. Aslında birçoğu da Renoir’nın gerçek hayattaki akranlarıdır.
1- Jeanne Samary
Jeanne Samary Paris’in prömiyer tiyatrosu Comédie-Française’de sahne alan tanınmış Fransız bir oyuncuydu. Aynı zamanda Renoir’nın ilham kaynağı ve Tekne Gezisinde Öğle Yemeği eserinin modeliydi.
2- Estelle Samary
Jeanne’ın kardeşi olan Estelle, aynı zamanda resimde de çok iyiydi.
3- Pierre-Franc Lamy
İkilinin konuşuyor gözüktüğü Pierre-Franc Lamy, eserini 3. Empresyonist sergisinde sergileyen Fransız ressam ve gravürcüdür.
4- Norbert Goeneutte
Masanın karşısında bulunan, illüstrasyonları ile tanınan Fransız sanatçı Norbert Goeneutte’dir. Ayrıca Goeneutte, Renoir’nın Moulin Bahçeleri’nde geçen eseri Salıncak‘da da yer almaktadır.
5- Georges Rivière
Goeneutte’nin yanında oturan Georges Rivière, bir sanat eleştirmenidir. Rivière, “The Impressionist” gazetesini kurdu ve sanatçının modelleri hakkında bir kitap olan Renoir ve Arkadaşları’nı kaleme aldı.
6- Marguerite Legrand
Arka planda dans eden Marguerite Legrand, profesyonel olarak Morgot adıyla anılan bir modeldir.
7- Don Pedro Vidal de Solares y Cardenas
Margot ile eş olan Don Pedro Vidal de Solares y Cardenas, Kübalı bir ressamdır.
Moulin de la Galette
Yüksek ruhlu tablo, Montmartre’da (Paris’in sanatsal bir bölgesi) bir açık hava dans salonu olan orijinal Moulin de la Galette’te yer almaktadır. Yer, un üretmek için kullanılan 17. yüzyıldan kalma yel değirmeninden ismini almaktadır. Yapı 1809 yılında, öğütülmüş unu özel bir kahverengi ekmek türü olan galette pişirmek için kullanan Debray ailesi tarafından satın alındı. 19. yüzyılın ortalarında, Moulin de la Galette mütevazi bir üretim tesisinden uğultulu bir kabareye dönüştü. Sakin atmosferiyle Parislileri cezbeden mekan, çağdaş manzaraları yakalamakla ilgilenen avangard sanatçılara hitap etti. Henri de Toulouse-Lautrec, Vincent van Gogh, Pablo Picasso ve tabii ki Pierre-Auguste Renoir, çalışmalarında Moulin de la Galette’i ölümsüzleştiren yaratıcı figürlerden sadece birkaçı.
Mirası
1879 yılında Renoir’nın yoldaş ve ressam arkadaşı Gustave Caillebotte, Moulin de la Galette’te Dans’ı satın aldı. Eser Caillebotte’un 1894 yılındaki ölümüne kadar onda kaldı. 1896 yılında da Paris’teki Luxembourg Müzesi’ne girdi ve 1929 yılına kadar burada kaldı. Daha sonra, d’Orsay Müzesi’nde kalıcı bir ev bulana kadar 57 yıl boyunca Louvre’da asılı kaldı.
Bugün resim, yalnızca kendine özgü stili ve anıtsal ölçeğiyle değil, aynı zamanda “Renoir’nın sanatsal tutkusunun bir işareti” rolüyle müze koleksiyonunun hayati bir parçası olarak hizmet etmeye devam ediyor. Yine de Moulin de la Galette’te Dans, sanatçının yapıtının öne çıkan bir parçası olmaktan öte; Empresyonist hareketin bir başyapıtıdır.
¹Belle Époque veya Beautiful Era (güzel dönem), 19. yüzyıl sonları ile Birinci Dünya Savaşı öncesi 20’nci yüzyıl başları Fransa’sında zarif ve sanatsal gelişimin gerçekleştiği dönem