Diego Rodríguez de Silva y Velázquez (1599-1660), Kral IV. Philip’in sarayının önde gelen sanatçısı ve İspanyol Altın Çağı ile Avrupa Baroku’nun en önemli ressamlarından biriydi. Aynadaki Venüs, ressamın hayatta kalan tek nü eseridir, İspanyol envanterlerinde olan diğer üçü ne yazık ki kaybolmuştur.
İspanyol Engizisyonu döneminde, nü resimler yapmak cesurca bir hareketti. Velázquez’in bundan dolayı ceza almaması, bir saray ressamı olarak toplumdaki yüksek konumunu belgelemektedir. Öznelerinin hayat dolu benzerlikleri ile tanınan Velázquez, göz kamaştırıcı renk ve süslemelerle nüfuz eden, yoğun atmosferik sahneleri canlandırmak için serbest ve etkili fırça darbeleri kullanmıştır. Başyapıtı olan Nedimeler eseri, klasik bir Barok örneğidir.
Aynadaki Venüs, Aşk Tanrıçası Venüs’ün bir başka tasviridir. Venüs’ü uzanmış şekilde ya da aynaya bakarken tasvir etmek eski bir gelenekti. Velázquez burada bu iki motifi birleştiriyor ve buna bir de Venüs’ün izleyiciye yüz çevirdiği halini ekliyor. Sanat tarihinde bütün bunlar daha önce resmedilmişti; ancak Velázquez tüm motifleri bir araya getiren ilk ressamdı.
Yatağında bitkin bir şekilde uzanan Venüs’ün vücudunun kıvrımları, gösterişli saten kumaşın üzerinde ahenkle salınır. Pürüzsüz teninin inci rengindeki tonları, perde ve çarşafların zengin renkleri ve canlı fırça darbeleriyle tezat oluşturmaktadır. Velázquez’in tutumlu ama ustaca olan renk kullanımı, Venüs’ün solgun, neredeyse yarı saydam gövdesini güzelleştirmek için mükemmel bir arka plan sağlar.
Venüs’ün yüzü, oğlu Cupid tarafından tutulan aynaya yansıyor; ancak yansıma bulanık – gerçekte yüzün kime ait olduğunu göremiyoruz. Cupid’in yüzü ve sol bacağı çok serbest bir şekilde boyanmış ve neredeyse tamamlanmamış gibi görünüyor. Velázquez, dikkatimizi Venüs’e odaklamak için kasıtlı olarak kabataslak bir üslup kullanmıştır. Aynanın açısına odaklanan Cupid’in, aynadaki yansımaya ve Venüs’ün de kendisine baktığını sanabiliriz; ancak ikisi de aslında izleyiciye bakmaktadır. Cupid, Venüs’ün onu kimin izlediğini görmesi için açının mükemmel olmasını sağlıyor. Geleneksel nü resminin düzenini altüst eden bu numara aslında Venüs etkisi olarak bilinir ve model, genellikle farkında olmadan izleyicinin bakışının nesnesi olur.
Aynadaki Venüs (Rokeby Venus), Velázquez’in hayatta kalan en ünlü ve tek nü kadın eserlerinden biridir. Takma adı olan ‘Rokeby Venüs’, resmin on dokuzuncu yüzyılın büyük bölümünde asılı olduğu Durham’daki bir kır evi olan Rokeby Park’tan gelmektedir.
