Gerçekçiliğin (Realizm) merkezi figürü olan ressam Gustave Courbet, köylülerin ve işçilerin gerçek hayatlarını ortaya koyduğu resimleriyle tanınır. Fakat o dönemlerde mitolojik kahramanları ve dini sahneleri tasvir ettiği portreler, en sevilen ve kabul edilen tablolarıydı. Yine de, yoğun gerçekçilikle gördüğü şeyi tasvir ederken, politik olarak konuşan Courbet, idealist ve vizyon sahibi bir kişiydi. En önemli politik faaliyetlerinden birinin Paris Komünü* ile ilgisi vardır.
Courbet 1819’da Fransa’da doğmuştur. Çok erkenden sanat eğitimi almaya başlamış ve 1840’ların sonlarından itibaren saygı duyulan ve hayran olunan bir sanatçı olmuştur. Muhafazakar toplum, sıradan insanların portrelerini görmek istemediği için ressamın işi zor bir işti. Ama onun için önemli değildi. Planı basitti: sadece gördüklerini resmetmek, önünde ne varsa onları kaydetmek.
Courbet’in üretiminin daha yoğun olduğu dönemde, Fransa’nın politik durumu da pek sakin değildi. 1870 yılında, 3. Napolyon’un (Napolyon Bonapart’ın yeğeni) emrinde Fransa Prusya’ya karşı savaşa girmişti. Prusya krallığı daha sonra diğer Alman devletleriyle ittifak yapmış ve Napolyon teslim olana kadar Fransa’yı işgal etmişti.
Aynı yıl bir Cumhuriyet hükümeti kuruldu. Son derece muhafazakar olan bu hükümetin merkezi Paris’ten Versay’a taşınmıştı. Bunun meyvesi, Paris’in komünüydü, adından da anlaşılacağı gibi, komünal bir hükümet biçimine dayanarak ekonominin reformunu talep eden toplumsal bir harekettir.
Fakat Courbet’in bütün bu olanlarla ne yapması gerekiyordu?
Napolyon’un saltanatının başından itibaren, 1851’de Courbet zaten normları aşan bir sanatçı olarak kabul edilmişti. Resmi, sıradan insanları sadece bir tema olarak kullanmakla kalmayıp, aynı zamanda seçkinlerin kusurlarını, yolsuzluklarını ve çarpık ahlakını resmettiği için bir hakaret olarak kabul edilmiştir.
İmparatorun yenilgisiyle Courbet, Paris’in politik yaşamında önemli bir rol oynadı. 1871’de ailesine şöyle bir mektup yazmıştır:
Ben, Paris halkı sayesinde, boynuma kadar politikaya battım […] Paris gerçek bir cennet! Polis yok, saçmalıklar yok, herhangi bir suçlama yok, ne olursa olsun, Paris’teki her şey saat gibi çalışır, oh, eğer sonsuza dek böyle kalırsa.
Komün üyesi olarak pek çok rolü vardı; belediye başkanının ve Halk Eğitim Bakanlığı’nın temsilcisi idi. Courbet, Paris’in “güzel bir rüya” olduğunu söylerdi.
Bu güzel rüya, komünlerin uyguladığı önlemlere dayanıyordu: Üreticiler popüler kooperatiflere devredildi, boş binalar için konut talep edildi ve üst düzey hükümet yetkililerinin sıradan bir işçi olarak eşit ücret almaları önerisi. Ayrıca, halkın kendi kendini yönetebilmesi için bir politik eğitim programı başlatmayı da amaçlamışlardır.
Courbet ayrıca, asıl amacı ifade özgürlüğü, eşitlik ve aynı zamanda hükümetin sanata müdahalesine son vermesi çağrısında bulunan bir bildirgeyi ilan etmek olan Sanatçılar Federasyonu’nu kurdu. Bu cüretkar bir projeydi.
Ne yazık ki, bu rüya kısa sürmüştü. Aynı yılın mayıs ayında, Fransız ordusu Paris’i işgal etmiştir. Şehir bombalanmış, birkaç bölge yakılmıştı. Binlerce Parisli öldürülmuş veya tutuklanmıştı. Courbet elbette onların arasındaydı. Tutuklandı ve altı ay hapiste yattı. Döndüğünde sahip olduğu her şeyi yitirmişti. Evine el konulmuştu. Ressamın parası yoktu, evi yoktu.
Fransa’da barış içinde yaşayamadığı için tekrar tutuklanma riski altında olan realist ressam, İsviçre’de yaşamak için gönüllü sürgün oldu. 1877’deki ölümüne kadar orada kalmıştı. Güzel bir rüyanın ne olduğuna dair gerçekçi bir son.
Kaynakça:http://www.dailyartmagazine.com/courbet-and-the-paris-commune/
*Paris Komünü: (Fransızca: La Commune de Paris)Paris‘te 18 Mart’tan (resmi olarak 26 Mart) 28 Mayıs 1871’e uzanan kısa sürede iktidarda olan sosyalist hükûmet.
