Dijital NFT sanat eserlerine rağbetin çok olduğu bu günlerde, sanat dünyasının tartışılan konulardan biri haline geldi. Yarattığı başarı ayrıca çevreye olan zararı da gündeme getirmiş oldu.
Çoğu kişi NFT (Takas edilemez token) eserlerini, eser koleksiyonculuğu ve buna bağlı olarak dijital varlıklar adına büyük bir gelişme olarak görüyor. Kripto piyasasına katkıda bulunan Tokenler, milyon dolarlara satılabilirken değerleri her geçen gün artıyor. Bir diğer taraftan NFT eserlerine artan ilgi, kripto para birimlerinin satılması ve alınması ile ortaya çıkan karbondioksit salınımının miktarı ve küresel iklimin üzerinde yarattığı etkiyi de sorgulamaya yol açtı.
Kripto para birimlerinden kripto eserleri nasıl etkileniyor?
Kripto eserlerini satan platformların hepsi dijital sanat eserlerinin alım satımını yapmak için Ethereum gibi kripto para birimlerini kullanır. Ethereum tokenleri, karbondioksit açığa çıkaran ve büyük işlem gücü gerektiren işlemlerle oluşturulur veya üretilir. Bu işlem ise Emek İspatı (Proof-of-Work) olarak adlandırılır. NFTlerin hepsi enerji açısından maliyetli olan Ethereum blok zincirlerinde bulunur. İnanılmaz derecede güç tüketen bu süreç güvenlik sistemlerine benzer bir şekilde çalışıyor. Finansal kayıtları güvende tutarak işlemlerin güvenilir bir üçüncü tarafa (banka gibi) ihtiyaç duymadan taraflar arasında yapılmasını mümkün kılar.
İşlemleri doğrulamak ve NFT madenciliği yapmak için Emek İspatı işlemi yaygın olarak kullanılır. Bundan dolayı kripto eserleri fiyatı artırıp ilgi gördükçe yeni madenciler ile birlikte enerji ihtiyacımız da bir o kadar artacaktır.
Ethereum, Enerji Tüketim Endeksi oluşturulan ağların bir Katar boyutunda enerji ürettiğini ve karbon ayak izinin ise Sudan’ın oluşturduğu ayak izine eşit olduğuna dikkat çekiyor. Endeks ayrıca, tek bir Ethereum üretiminin Amerika’da yaşayan ortalama bir ailenin 2,8 günlük enerji tüketimine 87 kere yaptığınız VISA ile alışverişine ya da 6,5 saat Youtube videosu izlemesine eşit olduğunu gösteriyor.
NFT’lerin satışında ihtiyaç duyulan Ethereum’un üretiminde ortaya çıkan emisyonlarını önemli ölçüde arttırıp arttırmadığı veya yapılan işlemlerde az bir miktar çıkıp çıkmadığı hala tartışılmaktadır. Kripto Eserleri insanların yeni gözdesi olsa da gelecekte yüksek düzeyde kirliliğe yol açabilir.
Kripto Eserlerinin Karbon Ayak İzi
Sanatçı Memo Akten 18.000 NFT eserinin blok zinciri üzerindeki aktivitesini incelemeye karar vermişti. Hepimiz biliyoruz ki enerji tüketimi sadece blok zincirine token üretmekle sınırlı değil, gün geçtikçe daha da ötesine taşınıyor. NFT pazarında sürekli tekrardan satılan veya teklif yapılan eserler gibi tabii ki düşünülebilecek daha farklı etmenler de var.
NFT sanatından kaynaklanan gaz emisyonu sıkıntılarına dikkat çekmek için Akten cryptoart.wtf adında bir site kurdu. Sitede NFT pazarında ve Emek İspatı tabanlı kripto eserlerinde harcanan enerji miktarlarını ve çevresel etkisi hakkında en güncel bilgiler paylaşılıyor. Başlarda seçili dijital çalışmaların bulunduğu enerji tüketimlerini ve emisyon tahminlerinin düşüncesiz şekilde yayınlandığı bir site olsa da bu durum 12 Mart’ta Akten’in gelmesinden sonra değişti. Ondan önce Akten, birisinin bilgileri kötü kullandığını görmüş ve Foundation uygulamasının aktarımlarının ayak izini tek bir NFT üzerine atıf yapılmış olduğuna da tanıklık etmişti.
Yakın zamana kadar NFT sanatıyla çıkan çevre sorunu, bu durumun küçük ölçeği nedeniyle henüz konuşulmuyordu ancak şimdi dijital varlıkların ilgisi ve satışı o kadar hızlı arttı ki tüm sürecin enerji tüketimi çok yüksek seviyelere çıkabiliyor.
Kripto Para Birimlerinin Ekolojik Maliyeti Üzerinde Duran Sanatçılar
Çalışmaları ile daha sürdürülebilir kılmak ve gezegen üzerindeki etkisini azaltmak isteyen modern bir sanat yaratıcısı olan Joanie Lemercier, kripto sanat dünyasını keşfederek dijital çalışmalarının bir kısmını NiftyGateway platformunda yayınlamaya karar verdi. Yayınlamasıyla beraber on saniyede tükendi ve ikinci yayınını hazırlamaya başladı. Ancak eserini internette yayınlanacağı gün yayınlamak yerine bir blog yazısı yayınlamaya karar verdi ve altı kripto sanat eserinin piyasaya sürülmesiyle on saniyede tükettiği enerjiyi tüm stüdyosundan önceki iki yılda harcadığı elektrikten daha fazla tükettiğini hesapladı.
Ayrıca Lemercier şeffaflıktan ve iyi uygulamalardan yoksun olduğumuzu işlemlerin çevre üzerindeki zararlı etkilerini nasıl en aza indirebileceğimize dair bize bilgi verilmediğini belirtti.
Bazı sanatçılar atmosferdeki karbon kirliliğini ortadan kaldıran yenilenebilir enerji projelerine yatırım yaparak NFT’lerinden kaynaklanan emisyonları dengeledikleri için yapıtlarının karbon ayak izinin sıfıra indirebileceğini iddia ediyor ancak bu duruma şüpheyle yaklaşılıyor.
Gelecekte
Ethereum, daha az enerji tüketen Proof-of-Stake (PoS) adlı bir mekanizmaya geçmeyi planlıyor. Ne yazık ki büyük teknik zorluklar yaşanabildiğinden ve daha az test edildiğinden bu mekanizmaya tam olarak geçmenin başlatılması uzun zaman alabilir. Şayet bu mekanizmaya geçilirse Ethereum’un elektrik tüketiminin %99 oranında düşeceği söyleniyor.
Bununla birlikte sanatçılar, dijital sanat piyasasına girmesi ile geleneksel sanat piyasasının getirdiği zorlukları ve engelleri aşmanın bir yolu olarak görme fırsatıyla cezbedildi. Sanat dünyasında tanınmayanlar sanatlarından para kazanmak için çok uğraşırken NFT’ler onlara yepyeni bir dünya ve olanaklar açıyor.
Sonuç olarak, bu sanatçılar aynı zamanda değişiklik talep edenlerdir. Platformlar beklentilerini karşılamadığı takdirde daha güvenilir kripto para birimleri kullanan pazarlara yönelebilirler.
Sanat endüstrisi bir süredir karbon ayak izi sorunlarıyla karşı karşıya. Sanat dünyasının sosyal anlamda bilinçli imajına rağmen, fuar gösterileri ve sergiler için sınırları aşacak derecede yapılan sanat eserleri kirliliğinin artmasına neden oldu. Koleksiyoncular kendilerine alternatif satış yöntemleri veya dijital sanat koleksiyonları oluşturmada daha iyi seçenekler olacak mı gibi sorular sorduklarından yakında büyük bir değişiklik görecek miyiz? Platformlar kripto sanatını daha sürdürülebilir hale getirmenin yeni yollarını bulabilen insanları ödüllendirebilecek mi?
