Hayat en sert buzul çağında nasıl ayakta kaldı? McGill Üniversitesi liderliğindeki bir araştırma ekibi, yıllardır bilim insanlarının kafasını karıştıran bir soruya cevap verdi. Buzul erime suyunun Kartopu Dünyası sırasında, okyanuslar hayat veren oksijenden kesildiğinde, ökaryotlara önemli bir yaşam çizgisi sağladığına dair ilk doğrudan kanıtı buldu.
Çeviren: Simge Şahin
Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Bilimler Akademisi Bildirilerinde yayınlanan yeni bir çalışmada araştırmacılar, buzul çağı sırasındaki çevresel koşullara bir pencere elde etmek için Avustralya, Namibya ve Kaliforniya’daki buzul çökeltilerinden kalan demir açısından zengin kayaları inceledi. Yerlilerden gelen jeolojik haritaları ve ipuçlarını kullanarak, kaya formasyonlarının izini aramak için kaya çıkıntılarında dolaştılar.
Araştırmacılar bu kayalardaki demir formasyonlarının kimyasını inceleyerek 700 milyon yıl önce okyanuslardaki oksijen miktarını tahmin edebildiler ve bunun basit süngerler gibi ilkel canlılar da dahil olmak üzere tüm oksijene bağlı deniz yaşamı üzerindeki etkilerini daha iyi anlayabildiler.
McGill Üniversitesi’nde Galen Halverson gözetiminde Dünya ve Gezegen Bilimleri bölümünde doktora sonrası bir araştırmacı olan Maxwell Lechte:
“Kanıtlar, derin donma sırasında okyanusların çoğunun oksijen eksikliği nedeniyle içinde yaşanamaz olmasına rağmen karaya oturmuş buz tabakasının yüzmeye başladığı alanlarda oksijenli erime suyunun önemli bir kaynağı olduğunu göstermektedir. Bu eğilim, ‘buzul oksijen pompası’ olarak adlandırdığımız şeyle açıklanabilir. Buzul buzunda sıkışan hava kabarcıkları eridikçe oksijenle zenginleştirerek suya salınır.”
Yaklaşık 700 milyon yıl önce Dünya tarihinin en sert buzul çağı yaşandı ve gezegendeki yaşamın çoğunun hayatta kalmasını tehdit etti. Önceki araştırmalar, oksijene bağımlı yaşamın buz yüzeyinde erime su birikintileriyle sınırlı olabileceğini öne sürmüştür ancak bu çalışma oksijenli deniz ortamlarına dair yeni kanıtlar öne sürmektedir.
Araştırmanın ayrıca başyazarı olan Lechte, “Küresel donmanın karmaşık canlıların evriminden önce meydana gelmesi, Kartopu Dünyası (Snowball Earth) ile hayvan evrimi arasında bir bağlantı olduğunu ortaya koymaktadır.” şeklinde açıklamada bulunmuştur.
Lechte, bulgular oksijenin mevcut olmasına odaklanırken ilkel ökaryotların da buzul çağının zorlu koşullarında hayatta kalmak için besine ihtiyaç duyacağına dikkat çekiyor. Bu ortamların bir besin ağını nasıl sürdürebileceğini keşfetmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Başlangıç noktası, bugün karmaşık ekosistemlere ev sahipliği yapan modern buz ortamları olabilir.
Profesör Galen Halverson: “Bu çalışma aslında kartopu dünyasıyla ilgili iki gizemi bir defada çözüyor. Bu sadece ilkel canlıların küresel buzullaşmada nasıl hayatta kaldığına dair bir açıklama sağlamakla kalmıyor ayrıca bir milyar yılı aşkın bir yokluğun ardından jeolojik kayıtlardaki demir yataklarının geri dönüşünü de güçlü bir biçimde açıklıyor.” demiştir.
