İzleyicinin algılayabileceği harekete sahip veya etkisi için bir harekete bağlı sanat, bu sanatın tanımıdır. Her ne kadar tanım pratik olarak kendini açıklasa da sanatın hipnotize edebilen kabiliyetini pek de yansıtmıyor. Tüm eserleri kapsasa da bu tür düşünüldüğünde en çok akla gelen heykellerdir.
Çeviren: Elif Dağatar
Peki kinetik heykelcilik ne zaman başladı?
İnansanız da inanmasanız da en erken izler Monet ve Degas gibi izlenimcilerin insan hareketini resimlerinde gösterme denemelerine kadar gitmekte. Fakat aslında 20. yüzyılın ilk yarısında Alexandre Calder gibi sanatçıların araçlarla deney yapmasıyla kinetik heykelciliğin başlangıcı kesinleşmiştir.
Hareket odaklı sanatın tek örneğinin bu olduğunu düşünsek de aslında kinetik sanat ikiye ayrılmaktadır. 1950’lerde sanat tarihçileri ‘gözle görülebilir hareket’ terimini, hareket eden parçası bulunan bütün heykel sanatını kapsaması için ortaya koymuştur. Bunun yerine, optik illüzyonla yaratılmış görünür harekete dayanan kinetik sanatı ifade etmek için ise ‘Optik Sanat’ kullanılır.
Spektrumun her iki ucunda matematiksel ilkeler sanatın başarısı için oldukça önemlidir. 1960’da bir patlamadan sonra sahada çalışan sanatçılar sınırları zorlamaya devam etmişlerdir. İster elektrikle ister doğal elementlerle güçlendirilsin, ister ahşap veya LED ışıklarla oluşturulmuş olsun, bu sanat sürekli olarak algılarımızı zorlamaktadır. Kinetik sanatın gelişimi serüveninde çarpılmışa dönmeye hazır olun.
Hareket, ismini erken 20. yüzyıl sanatçısı Naum Gabo’dan almıştır. Heykellerini ‘kinetik ritimler’ diye adlandırmıştır.
Naum Gabo. “Standing Wave.”
Dönen tekerleğinden ötürü çoğu kişi Duchamp’ın Bisiklet Tekeri’ni kinetik heykelin ilk eseri olarak düşünür.
Marcel Duchamp. “Bicycle Wheel.”
Alexander Calder kendi eserlerini yapmaya 1930’larda başlamıştır. İlk heykelleri için motor veya el yapımı mekanikler kullanmıştır ama sonradan hareket için sadece havadan yararlanmaya evrilmiştir.
Alexander Calder
Kinetik sanat, sadece hareket eden işleri kapsamaz. Hareket algılanabilen şeyleri veya Optik Sanatları da içerir.
Bridget Riley. “Blaze.”
İsviçreli sanatçı Jean Tinguely (1925 – 1991) bu alanda öncüydü. Kendisi heykelsi makineler yapmakla ünlüdür.
Kinetik heykelcilik devam eden başarının keyfini sürer, sıklıkla büyük ölçekli kamu dekorasyonu olarak da kullanılır.
David Cerny. “Franz Kafka’nın Kafası”
Günümüzde sanatçılar, şirketler tarafından binalarını geliştirmek adına teklif almaktadır.
ART-COM.”Kinetic Rain.”
Bazı sanatçılar heykellerde hareketi yakalamak için rüzgâr gibi doğal elementleri kullanır.
Anthony Howe
Charles Sowers. “Windswept.”
Bazı sanatçılar ise hareket gücü için mekanik parçalar veya bilgisayar programlarını tercih etmiştir.
Jennifer Townley. “Asinas.”
Ryan Kvande. “Flow.”
Bob Potts.
Derek Hugger. “Colibri.”
Kinetik heykelcilik evrimine devam ederken sanatçılar her zaman sanat formunun anlamını geliştirmektedir. St. Peterburgs’daki bu LED avize bir denizanasını andırmak adına yapılmıştır.
Chandelier Atlantic Star
