Tüm Orta Çağ yazıtları içerisinde yaratık ansiklopedileri kesinlikle en eğlencelisidir. Orta Çağ yaratık ansiklopedisi hayvanlar ile ilgili bir kitaptır. Çeşitli yaratıklar ile ilgili alışılmadık bilgiler ve etkileyici çizimler ile doludur.
Çeviren: Ayça Melis Aysel
Yaratık ansiklopedileri, Physiologus adlı eski bir Hristiyan metnine, Herodot, yaşlı Plinius, Sevillalı Isidor, Ezop ve diğerlerinin eserlerine dayanmaktadır. Tüm bu metinler, hayvanlar ve doğadaki diğer özellikler hakkında ahlaki kinayeler içeriyordu. Böylece, Orta Çağ yaratık ansiklopedisi hayvanlara nitelikler atfetti ve sonrasında onlardan Hıristiyan ahlak dersleri aldı.
Hayvanların olumlu ve olumsuz özellikleri olabilir. Örneğin, pelikanın kendi kanı ile ölü çocuklarını diriltmek için göğsünü gagaladığına inanılıyordu. Bu, İsa’nın dirilişinin bir kinayesi olduğu için başarılıydı. Diğer yandan, maymun oldukça olumsuz çağrışımlara sahipti ve kuyruğunun eksikliği şeytanın kutsal yazılarda eksikliği ile paralel olarak görülüyordu.
Ansiklopedinin sayfalarını çevirdikçe, bugün bir zooloğu şaşırtacak yaratıklar, çizimler ve yazılar ile karşılaşacaksınız çünkü yaratıklar bilimsel gözlemlere dayanmamaktadır. Orta Çağda böyle bir kavram dahi yoktur. Efsaneler, halk inançları ve seyahatler sonucu çıkarımlar bilginin temel kaynağıdır. Bu tarz hikayeler pek güvenilir değildir. Belki de bu yüzden yaratık ansiklopedileri, kendini savunmak için alevli kakasını fırlattığı düşünülen boynuzlu boğa benzeri bir yaratık olan bonnacon gibi hayvanları içeriyordu.
Birçok Orta Çağ Avrupalıları, yaratık ansiklopedisi yaratıcıları dâhil, başka topraklara ait yaratıklarla hiç karşılaşmamışlardır. Yani bu tarz hayvanların nasıl göründükleri ya da davrandıkları hakkında hiçbir fikirleri yoktur. O zaman timsahların Orta Çağ temsillerinin sürüngenlerden çok kurt ya da aslan gibi görünmesine şaşırmamak gerek.
Orta Çağ yaratık ansiklopedisi sadece kurgu olan birçok yaratık da içerir çünkü insanların mitolojik olan ile egzotik olan arasındaki farkı ayırt etmelerinin hiçbir yolu yoktur. Eğer bir fil dev kulaklar ve uzun bir gövde ile var olabiliyor ise, kendi küllerinden dirilen ve öylesine büyük bir Hristiyan kinayesi yapan bir Anka kuşu neden olmasın?
Orta Çağ yaratık ansiklopedisi modern izleyicilere naif görünebilir fakat hâlâ büyük zevk kaynağıdır ve hayal gücüne ilham verebilir. Tüm hayvanat bahçesini Orta Çağ Yaratık Ansiklopedisinde ve Janetta Rebold Benton’un Orta Çağ Hayvanat Bahçesi: Orta Çağ Sanatında Hayvanlar (New York: Abbeville Press, 1992) kitabından keşfedebilirsiniz.
Kaynak: https://www.dailyartmagazine.com/the-medieval-bestiary-cute-quirky-and-weird-animals/
