Vertigo, döndüğünüzü veya çevreninizin döndüğünü hissettiğiniz ani bir hisle tanımlanabilen bir baş dönmesi türüdür. Bu his gelip geçebilir veya saatler ya da günler sürebilir. Baş dönmesiyle birlikte bulantı veya kusma, baş ağrısı, çift görme veya kalp çarpıntısı görülebilir. Baş dönmesi ile aynı anlamda olan Vertigo bir hastalıktan ziyade bir semptomdur.
Çeviren: Simge Şahin
Lowa Üniversitesi Hastaneleri ve Klinikleri’nde kulak burun boğaz Doçent Doktoru Marlan Hansen: “Yaşlı insanların acile gitmelerinin başlıca nedeni baş dönmesidir fakat hepsi vertigo değildir.” şeklinde açıklamada bulunmuştur. Hansen, 12 yıldır kulak burun boğaz hastalıklarını tedavi etmektedir.
VERTİGONUN NEDENLERİ NELERDİR?
Vertigo’nun en yaygın nedenleri, benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV), vestibüler nörit, meniere hastalığı gibi iç kulak hastalıklarıdır. 20 saniyeden 1 dakikaya kadar süren kısa bir baş dönmesine neden olan BBPV, iç kulak kanallarında kalsiyum birikmesiyle oluşabilir. Başı öne arkaya sallamak veya yatakta dönme sonucu ortaya çıkabilir. Genellikle yaşlılarda görülür.
Vestibüler nörit, vücudun dengeyi algılamasına yardım eden sinirlerin çevresindeki iltihaplanmaya neden olan bir iç kulak enfeksiyonundan kaynaklanır. Bir gün veya daha fazla süren ve bazen işitme kaybı da içeren sert bir vertigoyla sonuçlanır.
Vertigonun görüldüğü diğer bir hastalık ise Meniere hastalığıdır. Meniere hastalığı, iç kulakta sıvı ve basınç birikmesiyle oluşur ve kulak çınlamasıyla birlikte baş dönmesi ile işitme kaybına neden olabilir. Hastalığın nedeni tam olarak bilinmese de kafa travmaları, virüsler, kalıtım ve alerji nedenler arasında gösterilmektedir.
Baş dönmesi ilk belirtidir. Ancak hastalar baş dönmesini tanımlamakta zorlanıyor. En sık hissedilen, çevrenin dönüyor gibi olması. Ama kişinin kendini dengesiz hissetmesi, yerin ayağın altından kayıyormuş gibi olması, sersemlik hissi gibi de tanımlanabilir. Bu tarifler doktorun baş dönmesinin ayırıcı tanılarını yapmasına yardımcı oluyor. Ayırıcı tanıda baş dönmesinin süresi de önem taşıyor. Vertigonun yaygın olmayan nedenleri ise kafa ve beyin hasarı veya migren olabilir.
VERTİGO NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Kişi baş dönme nöbetleri ve işitme kaybı yaşıyorsa Hansen uygun tedavi için bir kulak burun boğaz uzmanına görünmeyi tavsiye ediyor. Baş dönmesi ayrıca beyin kanaması, MS hastalığı veya felç gibi ciddi beyin hastalıklarının bir belirtisi de olabilir.
Vertigo muayenesi sırasında hastalığın nelerden kaynaklandığı bulunarak tedavi uygulanır. Hasta beyinden kaynaklı durumlarda nörolojiye, stres gibi psikolojik kaynaklı durumlar varsa psikiyatriye yönlendirilebilir. Vertigo, çeşitli hareketler, ilaçlar, altta yatan sebebe bağlı olarak yapılabilecek cerrahi müdahaleler ile tedavisi mümkün olan bir hastalıktır. Bazı durumlarda yalnızca dinlenme ile bile sonuç alınabilir. Vertigo tedavisi için yapılan fiziki muayene, testler ya da alınan hasta öyküsüyle nasıl bir yol izleneceğine karar verilir.
BPPV nedeniyle oluşan Vertigo, hastaların kanalit repozisyon yöntemi (başınızı, iç kulaktaki partiküllerin yerini değiştirecek şekilde konumlandırmak için yavaş manevralar) olarak bilinen bir dizi egzersiz öğrendiği fiziksel terapiyle tedavi edilebilir ve birkaç hafta veya ayda kendiliğinden sonlanabilir. BPPV, bazı baş hareketleriyle iç kulaktaki kristallerin yerine yerleşmesini amaçlayan Epley Manevrası ile tedavi edilebilir. Doktorun uygun gördüğü aralıklarla Epley Manevrası tekrarlanarak tamamen iyileşme sağlanabilir. Ancak hareketleri hastanın kendi kendine değil, doktor kontrolünde yapılması gereklidir. Ayrıca baş dönmesine bağlı olarak mide bulantısı, kusma gibi durumların önüne geçmek için de semptomatik ilaç kullanılabilir.
Hansen, kişinin meniere hastalığı varsa eğer doktorun düşük sodyum ve kafein diyeti uygulaması gerektiğini savunmaktadır. Meniere hastalığından muzdarip müzisyen Ryan Adams, geçen yıl CBS News’e yaşam tarzını ve sahne ışıklarını ayarlamanın semptomları kolaylaştırdığını söyledi. Vertigo tedavisi esnasında kafein, tütün ve alkolden uzak durmak gereklidir.
Hansen, BPPV hastaları için eğer vertigo vakası sırasında iskele gibi yüksek bir şey üzerinde çalışılıyorsa tehlikeli olabileceğini söyledi. Vertigo hastaları pilotluk, kamyon veya otobüs şoförlüğünü de içeren bazı mesleklerden kısıtlanmaktadır.
