Bugün bir belgesel önerisi listesi ile karşınızdayız. İzlediğinizde pişman olmayacağınızı düşündüğümüz kimi kısa kimi uzun, birbirinden iyi bu beş belgesel; şu an Netflix’te izlenebilir. Belgesellerin içeriklerine dair yazdığımız bu yazıyı keyifle okumanız dileğiyle.
Çeviren: Ayşenur Depe
1- The Trader (Sovdagari)
Türkçeye Satıcının Yolculuğu olarak çevrilmiş, yönetmen koltuğunda Tamta Gabrichidze’nin oturduğu, 2018 Sundance ödüllü 23 dakikalık bu kısa belgesel; bizleri Gürcistan’ın küçük bir köyüne götürüyor. Tiflisli bir satıcının arabasının arkasına doldurduğu envai çeşit eşyalarla çocuğundan yaşlısına bir köyü heveslendirip kimisinin de hevesini kursağında bırakmasıyla geçimini kazanmasını izliyoruz.
Üstelik bu eşyalar para yerine patates ile değiş tokuş edilmekte. Bir çizme 25 kilo, bir rende ise 5 kilo patates ederinde. Patates nerede, köy halkı orada. Çünkü patates onlar için hem aş hem iş hem de arabanın arkasında beğendikleri eşyayı almak için bir araç. Belgesel bizlere coğrafya ve insan ikilisini fotoğraf niteliğinde karelerle sunuyor. Yarım kalmış hayalleri, bıkkınlığı, yalnızlığı ve günümüzün “tablet çocuklarında” olmayan masumiyeti bu belgeselde bulabilirsiniz.
2- Three Identical Strangers
Tek Yumurta Üçüzleri; Tim Wardle’ın yönettiği, BAFTA gibi birçok ödüle aday gösterilmiş, 2018 yapımı, bir buçuk saatlik bir belgesel. Gerçek bir hikâyenin anlatıldığı bu belgeselde birbirlerinden ayrı şekilde 19 sene yaşamış Robert, Eddy ve David isimli evlatlık edinilen üçüz kardeşlerin oldukça mucizevi bir biçimde birbirlerini bulmalarını, ilerleyen hayatlarında başlarına gelen olayları ve ortaya çıkan soru işaretlerini çözmede karşılaştıkları inanılmaz gerçekleri konu almaktadır.
Her biri farklı bir ailede, Amerika’nın farklı ortamlarında büyümüş bu üç genç birbirlerini bulduktan sonra beraber geçiremedikleri zamanın acısını çıkartır, televizyon programlarına çıkar ve her şeye dair konuşurlar. Konuşulan konuların arasında elbette geçmişleri de vardır ve konunun derinine indikçe tatsız gerçekler ortaya çıkar ve izleyicilerin kanını donduracak nitelikte birinci ağızdan ifadelere yer verilir. İnsan hayatını çevre mi etkiler yoksa genetik mi sorusu ise belgeseli izlerken aklınızı kurcalayacak ve size “Dünyada neler dönüyor!” dedirtecek.
3- One of Us
Bizden Biri; eskiden Hasidik mezhebine mensup bir kadının, bir adamın ve bir gencin mezheplerine dolayısıyla dinlerine kaybettikleri inancın hayatlarında yaptığı değişimi konu alıyor. 2017 senesinde Heidi Ewing ve Rachel Grady’in yönetmenliğinde çekilmiş, ödüller ve adaylıklar kazanan belgeselin süresi ise bir buçuk saat. 18. yüzyılda Doğu Avrupa’da ortaya çıkan Hasidik Yahudiler, Yahudi soykırımında büyük kayıplar vermiş ve çoğu Brooklyn, New York’a kaçmıştır. Kendilerine has giyim tarzları, konuştukları Yidiş dili ve azımsanamayacak derecedeki nüfusları Williamsburg’daki bu topluluğu öne çıkaran başlıca özellikler.
Belgesel; çocuk sahibi, kocasının istismarına uğrayan Etty’nin özgürlük yolundaki yasal sürecini; ergenlik çağındaki Ari’nin kendisine dayatılan kuralları, içinde bulunduğu topluluğu sorgulamasını ve başına gelen pis meseleleri; evli ve çocuklu Luzer’ın ailesini bırakıp Los Angeles’a hayallerini gerçekleştirmeye gitmesini konu alıyor. Hepsinin tek bir ortak noktası var: Kendilerine dayatılan yaşamak istemedikleri bu hayattan kurtulmak ve sadece insan gibi yaşamak. Fakat bu onlar için o kadar kolay olmayacak; tehdit, kınama, şiddet, dışlanma kavramları işin içine girecektir. Bu üç insanın hayat hikâyesini izledikten sonra Hasidik mezhebine dair daha fazla şey izlemek isterseniz yine Netflix orijinal mini dizisi Unorthodox’u da izlemenizi tavsiye ederiz.
4- Conversations with a Killer: The Ted Bundy Tapes
Bir Katilin İfadeleri: Ted Bundy, geçtiğimiz yıl yayımlanan Joe Berlinger yapımı 4 bölümden oluşan bir belgesel. Tüm zamanların en dehşet verici, hikâyesi öğrenildiğinde büyük çapta korku ve tiksinti uyandıran seri katillerden ve tecavüzcülerden biri olan Ted Bundy’nin işlediği birçok cinayet, adam kaçırma, soygun gibi suçlardan dolayı hapse girmesiyle cinayetleri nasıl işlediği ve açıklığa kavuşturulamayan sır perdelerinin ortaya çıkması için ve suçunu kabul etmesi adına Bill Hagmaier ile yaptığı röportajları bu belgeselde kendi sesinden dinliyoruz.
70’li senelerde işlediği seri cinayetlere o dönemki halk neredeyse inanmamış; deliller, elinden kurtulan kadınların verdiği ifadelere rağmen ve yargı sisteminin sürekli kararını vermesine engel olacak gelişmeler yüzünden Bundy’nin idamı sürekli ertelenmiş fakat adalet geç de olsa yerini bulmuştur. Çocukluk travmaları, insanlar tarafından reddedilişi; onun adım adım katil olmasına yol açmış fakat yaşadığı son güne dek de zekasını ve karizmasını her yönden kullanarak insanların azımsanamayacak kadarını kendine inandırmıştır. Gerçek görüntülerin ve seslerin kullanıldığı bu belgesel ile son elli yılın en azılı katillerinden birinin zihnine yolculuk edeceksiniz.
5-Period. End of Sentence
Listemizin sonunda Rayka Zehtabchi’nin yapımcılığını ve yönetmenliğini üstlendiği, 91. Oscar ödül töreninde ‘’En İyi Kısa Belgesel’’ ödülünü kazanmış 2018 yapımı Period. End of Sentence ile karşınızdayız. Hindistan’ın kırsal kesimindeki Kathikhera adlı köyde, bir grup kadının regl hakkında tabuları yıkma mücadelesini izliyoruz. Reglin ayıp, utanılması gereken hatta “Tanrı’nın kadınlara verdiği bir ceza” olarak görüldüğü bu köyde; gencinden yaşlısına kadınların zamanından beri kendi bedenlerindeki bir olay hakkında yalan yanlış, cahillikle söylenmiş sözlerin ufak ufak ama son derece önemli adımlarla değiştirilmeye çalışılması “Fly” adını verdikleri ped projesi ile gerçekleştirilmeye çalışılıyor.
Bu projeyle sadece kadınlar değil erkekler de bilgileniyor ve en önemlisi kadınlara “temiz” ped sunuluyor. El yapımı pedleriyle hem köydeki kadınların hayatlarını değiştiriyor hem de kendi hayallerini gerçeğe dönüştürme yolunda bir adım atıyorlar. Bu bedensel olayın aslında sadece Hindistan’da değil dünyanın birçok yerinde farklı batıl inançlarla çarpıtılmaya ve kötü bir şey gibi gösterilmeye çalışılması da belgeseli izleyen kadın seyircilerin kendilerinden bir şey bulacakları noktalardan biri.
Bonus: Our Planet
Bonus olarak eklemek istediğimiz, sekiz bölümden oluşan Our Planet belgeseli, hem Dünya’nın ne kadar muhteşem olduğunu gözler önüne sermek istiyor hem de bu güzel dünyayı korumak için ne yapıp ne yapmadığımızı sorgulamamızı istiyor.
Belgeselin çekimleri, bazı teknik çalışmalardan dolayı özenli bir çaba gerektiriyordu. Çekimler toplamda dört yıl sürmüş; 2.000 saat su altından ve 400.000 saat havadan çekimler kaydedilmiştir. Çekimler, altmış farklı ülkede yapılarak bu çalışmanın sonunda seyirciyi, Dünya’nın farklı bölgelerinde sekiz bölümlük bir seyahate çıkarmakta.
